Levensverhaal

Vier maanden lang hebben we gesprekken gevoerd, met steeds een tussenpoos van een paar weken want het vertellen van haar eigen levensverhaal riep veel bij haar op, de vrouw van 73 jaar die graag wilde dat haar ontwikkelingsweg opgetekend werd.

En een ontwikkelingsweg, dat was het. Als oudste dochter in een groot gezin kreeg ze al jong de zorg over de jongere kinderen en een deel van het huishouden waardoor ze na de lagere school thuis moest komen helpen. Een pittig leven heeft ze geleefd waarin ze al jong weduwe werd met twee kleine kinderen. Haar leven lang koos ze voor groei en ontwikkeling, bezocht lezingen, volgde steeds weer cursussen en workshops, deed verschillende therapieën en bleef op de been door dagelijkse momenten te creëren die haar goed deden. Vlak voor haar 60^e jaar heeft ze het ITIP gedaan en daarna had ze korte tijd een eigen praktijk in levensvragen.

Enorme bewondering heb ik voor deze bescheiden zachtaardige vrouw die heel goed weet wat ze wil en iedere dag nog groeit in haar kracht.

 We kennen elkaar inmiddels twee jaar en op 5 december hebben we het boek gevierd, een feestelijke datum voor een feestelijke gebeurtenis, zoveel lichter en vrolijker is ze in mijn ogen geworden. Maar misschien verbeeld ik het me en is het contact veranderd omdat we elkaar zo goed hebben leren kennen.

Binnen, buiten en jezelf ontstijgen

Voor mijn verjaardag kreeg ik mooie boeken: een boek over Mandela: over leven, liefde en leiderschap, en de nieuwste van Arthur Japin: 'Maar buiten is het feest'.
Ogenschijnlijk hebben ze weinig met elkaar te maken, een boek over een wereldleider die de wereld heeft laten zien wat vergeving kan doen en een roman over incest. Ik heb ze na elkaar gelezen en zie steeds meer overeenkomsten. In beide speelt het concept: binnen - buiten: wat laat je zien, wat houd je voor jezelf, wat zeg je omdat het strategisch het beste werkt, wat zeg je om zelf buiten beeld te blijven, in hoeverre laat je je gevoelens toe? 
Geweld speelt in beide boeken een grote rol, in het eerste openlijk, in het tweede achter de ogenschijnlijke veiligheid van het gezin.
De kracht van de hoofdpersonen die zich niet klein laten krijgen door de vernederingen, integendeel die steeds sterker hun eigenheid, kracht en passie gaan voelen.
Het staande blijven, boven zichzelf uitstijgen en met al hun inzet gaan voor het goede, Mandela op wereldniveau; Zonne, de hoofdpersoon van Japins boek,voor de jonge meisjes in haar familie.
Beide offeren hun relatie eraan op, want ze voelen dat ze niet anders kunnen.
Richard Stengel, de auteur van Mandela heeft uit alle interviews een prachtig opgebouwd verhaal gecreeërd.
Japin staat bij mij ver boven andere auteurs op de eerste plaats in Nederland.
Ik mag wensen dat beide boeken op vele plekken terecht komen en gelezen worden, op scholen en opleidingen als verplichte kost, dat over Mandela als voorbeeld, en dat van Japin zodat we begrijpen en herkennen wat nog steeds plaatsvindt.

Een mooi herkenbaar extraatje in het boek van Japin is dat de Zonne erg van zingen blijkt te houden, zingen brengt haar in een andere staat van zijn, tilt haar boven  zichzelf uit. Dit herken ik, bij mezelf en de mensen die bij mij zingen, de wereld verandert als je zingt. En Japin kan er ook nog prachtig woorden aan geven.

Liefdevol samenleven in 2015

Ik lees vaker meer boeken tegelijk, nieuwsgierig geworden van horen zeggen, ga dan bij de bieb kijken of ze hem hebben, en er ligt weer een boek op de stapel erbij. Afgelopen week kwamen twee gereserveerde boeken tegelijk aan, ik kon niet kiezen in welke ik eerst wilde beginnen, dus wisselde ik het af wat mooi bleek te werken. Op de één of andere manier vulden de boeken elkaar aan omdat ze over verschillende lagen van bewustzijn leken te gaan, maar toen ik verder las vond ik ze ook weer over hetzelfde gaan. Waar ik in begon was 'De samenleving in 2015', doorgegeven teksten van de Aartsengel Gabriël. Er wordt een samenleving geschetst waarin geld geen enkele rol meer speelt en ieder bijdraagt vanuit eigen passie, plezier en kunnen. Soms leek het te mooi om waar te zijn en was mijn scepticus tijdens het lezen erg aanwezig, op andere momenten kon ik helemaal voelen dat wat beschreven werd de bedoeling is van het leven op aarde.
Het andere boek had ik al van verschillende kanten aangeraden gekregen: 'Verslaafd aan liefde' van Jan Geurtz. Hij geeft aan dat alles draait om afwijzing en zelf afwijzing. We zijn allemaal bezig om afwijzing door anderen te vermijden, waarna we -als we door hebben dat we dit doen- ons zelf afwijzen en zo in een vicieuze cirkel komen en ons geluk van anderen laten afhangen. Mooie oefeningen geeft hij om zonder oordeel te zien en te omarmen wat we doen. Dat maakt de weg vrij voor leven vanuit liefde.
Twee boeken die elkaar aanvullen, op de persoonlijke laag werk je iets uit wat meteen resoneert op de kosmische laag. De laatste dagen voel ik me een stuk lichter.

Amma

Al jaren weet ik van haar bestaan, haar bezoeken aan Nederland en België en haar omhelzing. Na mijn bezoek aan de ashram in Glastonbury voelde ik dat het nu tijd was me over te geven aan deze nieuwe ervaring. En dat was het. Bij binnenkomst kwam ik in een meditatie terecht waar honderden en honderden mensen in stilte aan meededen. Het contrast was groot: ik kwam net uit het geraas van auto's onderweg en hier was een menigte in stilte, ook de mensen achter de kraampjes deden mee.
Om aan een kaartje voor de darshan, de omhelzing te komen, moest ik met een groep mensen plaatsnemen in een speciaal gedeelte wat daarvoor bestemd was. V5 kreeg ik, en de rij was bezig met C5, daar zitten veel letters tussen...:)
Ik ben rond gaan lopen, langs allerlei kraampjes met spullen die door Amma zijn gezegend of gedragen: sieraden, olie, tassen, cd's, dvd's en veel foto's. De relatief hoge prijs viel me meteen op, het blijkt dat met de opbrengsten projecten worden gesteund. De hele organisatie draait op vrijwilligers en men leeft van donaties. Onder het genot van heerlijke Indiaase hapjes raakte ik met een paar vrouwen in gesprek die al eerder bij Amma waren geweest en vroeg hen wat maakte dat ze weer terugkwamen. De sfeer van India, de meditaties en de behoefte aan de omhelzing van een moeder waren de antwoorden. Hier haalden ze voeding. Af en toe kwam ik ook een bekende tegen, wat ik heel fijn vond, even delen hoe het is.
Toen ben ik in de zaal gaan zitten waar op grote schermen Amma te zien was die de mensen in haar armen neemt, als een moeder zo liefdevol. Door de sfeer in de zaal en de beelden die te zien waren kon ik steeds meer aarden en uit mijn hoofd gaan, geen idee hoe lang ik daar heb gezeten.
Op een gegeven moment ging het snel, bij de U ging ik naar de rij, we werden voorbereid door vwijilligers over de gang van zaken, ik schoof steeds een plaatsje op en daar zat ze: de vrouw met het grote hart. Ze nam me in haar armen en fluisterde in m'n oor, en wat rook ze heerlijk.
Het duurde lang en kort tegelijk. Voor ik het wist was het voorbij, en kon ik op speciaal daarvoor bestemde stoelen even 'bijkomen', wat heerlijk was. Pas daar daalde er een gevoel van vrede over me, het gevoel dat je druk maken geen enkele zin heeft, niet belangrijk is.
Alleen maar vrede en liefde.

redactielid bij Stichting EKR

Een aantal jaren ben ik redactielid van het Elisabeth Kübler Ross magazine, het kwartaaltijdschrift van de EKR stichting. Elisabeth Kübler-Ross was een in Zwitserland geboren arts die als één van de eersten naast stervenden in ziekenhuizen ging zitten om van hen te leren. Ze kon er niet tegen dat mensen die waren opgegeven (wat een woord eigenlijk) in een achterafkamertje werden geplaatst tot ze stierven en bleef bij hen, tot groot ongenoegen van haar collega's. 'Lessen voor levenden' luidt de titel van één van haar vele boeken, lessen die ze van stervenden ontving, haar grootste leermeesters. Elisabeth is bekend geworden door de rouwfasen: ontkenning, boosheid, marchanderen, wanhoop, aanvaarding, die eerst een grote steun werden in rouwland maar vervolgens weer bekritiseerd werden. Ze werden te rigide gehanteerd en dit werd Elisabeth verweten terwijl zij hier juist voor gewaarschuwd had.
Ook is ze bekend geworden door de term 'unfinished business'. Ze had ontdekt dat mensen niet konden sterven als er zaken niet af waren in hun leven: een niet bijgelegde ruzie, een onuitgesproken verwijt, een geheim, en meer van deze zaken. Ze legde zich toe op het geven van workshops waar veel aandacht was voor dit aspect, ook in Nederland. Een groep mensen was zo enthousiast dat ze de Stichting EKR hebben opgericht om haar gedachtengoed verder uit te dragen. Dit hebben vrijwilligers jaren gedaan, op vele fronten en met hart en ziel.
Afgelopen voorjaar dreigde de Stichting ter ziele te gaan. Er moest een nieuwe koers gevaren worden maar er was onvoldoende draagvlak en er kwamen geen nieuwe vrijwilligers. De redactie liep ook leeg, ik wist niet wat te doen, had geen energie om de redactie met anderhalf lid te trekken maar voelde ook dat het mijn tijd nog niet was. Het blijkt maar weer hoe fijn het is naar de stem van je ziel te luisteren. Uit het niets klopte een vrouw bij het bestuur aan om een bijdrage te leveren. Ze is nu hoofdredacteur en coördinator en heeft samen met bestuur en vrijwilligers enorm veel werk verricht; de redactie was binnen now time voltallig, en vorige week verscheen de eerste uitgave van een splinternieuw tijdschrift 'Wending', het tijdschrift dat met je mee leeft.  Mooie interviews en artikelen, dit keer over rouw op het werk, over de crisis en over het leven na dit leven. Zware onderwerpen? Niet als je ze met lichtheid kunt benaderen, en dat kan de EKR als geen ander. We zijn trots op het tijdschrift, werken er met enthousiasme aan en zijn een goed samenwerkend team. Mijn tijd is het nog niet, ik blijf luisteren naar mezelf.

Ontmoeting met God

Ze wilde God ontmoeten, op het strand, of ik daar iets mee kon. Graag nam ik de uitdaging aan. Zelf was ze niet gelovig opgevoed en als ze als kind iets in die richting aangaf werd daar schamper over gedaan. Toen ze 50 werd koos ze voor het licht in zichzelf, en ze bezocht af en toe een kerkdienst, al wist ze niet aan welke stroming die verbonden was, iets met het Evangelie.
Het was die ochtend stormachtig met regen, windkracht 6. Uitkijkend over de onstuimige zee nam ik haar mee in een visualisatie waarin ik haar eerst de ruimte liet ervaren van voor haar geboorte en haar vervolgens de overtuigingen en regels van haar ouders liet voelen tot het moment van nu, waarin ze haar eigen keuzes mag maken en zich open mag stellen voor haar eigen Godsbeleving.
Daarna ging ze deze visualisatie zelf lopen op het strand. Ze kwam meteen in de start van haar huidige leven terecht en zei: "God is er al". En op het moment dat ze dit uitsprak brak de zon door. Ik vroeg haar zich naar de zon te wenden en zich te openen. Haar ingeperkte pad liep ze verder tot ze op de plek kwam waar ze kon kiezen. En toen gebeurde het weer: de zon liet zich zien en zei als het ware: "Kijk ik ben er altijd, je hoeft me alleen maar toe te laten".
We hebben het bekrachtigd door hardop te spreken en te vragen. Blij en licht gingen we koffie drinken.
Een paar dagen later mailde ze het volgende:

Ik werd die nacht een kwartier voor vloed wakker (tegen tweeën) en voelde me zo helemaal oké dat ik me afvroeg wat er was.

En merkte dat ik van binnen glimlachte ........................ :-)  :-)

Lorelei

Afgelopen dagen was ik op het Loreleifestival, voor het eerst, sfeer proeven, workshops geven (labyrintloop en bezing je eigen dood) en volgen. Het startte met regen, veel regen, altijd wat triestig, schuilen, nat, natter. Blij dat ik m'n kaplaarzen bij me had. Gelukkig knapte het weer op de dagen erna en kon er buiten gegeten worden en konden de buitenworkshops doorgaan.
Een vrouwenfeestje: kleurrijke tenten en kleding, vriendelijke vrouwen, inspirerende workshops en gesprekken en een prachtige stilteplek die een verdiepende werking had voor het hele festival . Op deze plek, waar je door een poort naar binnen kon, was een vuurplaats waar het vuur dag en nacht brandende werd gehouden. Ook stond er een prachtige tempeltent waar een pad vol rozen naartoe leidde.In deze tempel kon je tot rust komen, mediteren en dag en nacht was er iemand aanwezig en beschikbaar. Op deze plek vonden ook de openingsceremonie en de sluitingsceremonie plaats, waar Godinnen werden uitgenodigd en bedankt.
Ik volgde een workshop bij een Schotse vrouw, Barbara Meiklejohn - Free, een sjamane, verhalenvertelster, schrijfster en drummer, en nog veel meer. Zij liet ons kennismaken met de drum als healinginstrument: indrukwekkend wat er in anderhalf uur plaatsvond bij een aantal vrouwen. Diep onder de indruk van haar werk heb ik bij haar een ratel gekocht, dat nu mijn 'medicine' is.
Zoveel meer was er te doen en te beleven: de beste indruk krijg je door op de site van Lorelei te kijken. Een feestje waren deze drie dagen, wat iedere vrouw zich een keer zou mogen gunnen, rusten in en genieten van vrouwzijn.

Avalon

Ik ben weer terug, uit Avalon voor sommige mensen, uit Glastonbury voor anderen.
Glastonbury is een stadje waarin alles kan, alle mogelijke kleding gedragen kan worden, zomaar rituelen op straat plaatsvinden, mensen elkaar groeten op straat en winkeltjes die aan Harry Potter doen denken.
Avalon is de plek waar je je eeuwen terug waant, toen de Godin geëerd werd, rituelen deel uitmaakten van ieders leven, en magie vanzelfsprekend was.
Het was een ervaring die ik niet had willen missen. Bij Klara Adalena van Wilde Wijze Vrouw had ik me ingeschreven voor een 13 daagse training. Je kon deze los volgen of als onderdeel van de Priesteressenopleiding. Met acht vrouwen overnachtten we in Shekinashram, aan de rand van het stadje, met de Tor in de achtertuin. Vaak ben ik 's morgens vroeg alleen of met anderen de Tor op gegaan, het gebied waar de nevelen van Avalon zich afspeelden, magisch en zo bekend.
Na het ontbijt startte het programma, vaak met dans in de meditatieruimte, waardoor we steeds meer in ons lijf kwamen. Ook maakten rituelen, mysterie lessen en persoonlijke ontwikkeling deel uit van het dagelijkse werk. Regelmatig trokken we er op uit, naar Chalice Well, naar de steencirkel van Avebury, naar de graancirkels, die 's nachts verschenen, en deden daar met de groep rituelen die zich vanzelf ontvouwden. Een totaal andere manier van kennismaken met bijzondere plekken dan je als toerist doet.
Stonehenge was een hoogtepunt, waar we 's morgens om 6.00 uur 'special access' hadden en rituelen mochten uitvoeren zolang we de stenen maar niet aanraakten. Ik werd gaande de training steeds vrijer in het hardop zingen op mooie plekken terwijl er andere mensen waren. Dat gaf me een enorme vrijheid. Stonehenge heb luid bezongen, ten afscheid, gesteund door vrouwen achter me zonder dat ik dat in de gaten had op dat moment. En later op de heuvel met uitzicht op de prachtige steencirkel ontstond bijna spontaan een lied dat we een aantal keer met z'n allen hebben gezongen. Als het lukt zal ik het op you tube zetten.
De band tussen de vrouwen werd steeds hechter, ons proces intenser, er kwam meer verdieping in onze rituelen en in wat we energetisch konden dragen. Klara beschrijft in haar boek "Leven in geluk" heel mooi de vier werelden waar we deel van uitmaken, maar ons vaak niet bewust van zijn. Deze verdieping was goed voelbaar tijdens het verloop van de training.
Thuiskomen was een hele overgang. Het is goed om deze zachte energie verder uit te dragen en niet voor onszelf te houden. Nu ik weer terugben overheerst vooral de dankbaarheid. Dankbaarheid dat Klara de uitdaging in haar leven is aangegaan om haar missie te volgen en deze door te geven aan andere vrouwen zodat de kringen in het water steeds groter worden.
Ook voel ik het verlangen om terug te gaan en weer te overnachten in de Ashram waar ik in het volgende blog over zal schrijven.

Na 16 jaar afscheid

Gisteren was mijn 16e Sint Jansfeest op het schoolplein van Wonnebald. Je zou denken dat je daar genoeg van zou krijgen, maar niets is minder waar. Stel je voor: 's morgens zijn er spelletjes op het plein die de grotere kinderen begeleiden, vanaf 16.30 druppelen ouders en kinderen het plein op met tassen vol eten en drinken en kleedjes om op te zitten. Om 17.00 uur start het volksdansen met begeleiding van levende muziek door een aantal ouders. Sinds ik op de accordeon heb leren spelen, doe ik mee, mijn favoriete lied is de Kamelendans, die steeds sneller wordt gespeeld en gedanst.
Daarna komen de kinderen uit de vijfde klas in Griekse gewaden en steken onder het reciteren van een deel uit de Ilias het Sint Jansvuur aan. Dan worden er Sint Jansliederen gezongen en als het vuur bijna is gedoofd springen ouders en kinderen achter elkaar over het vuur. En dan is het tijd voor onze kleedjes, genieten we van ons meegebrachte eten en van vele ontmoetingen.
Dit was mijn laatste keer, het was daardoor anders en toch weer niet. Wanneer je weet dat iets gaat eindigen beleef je de situatie ook anders. Ik voelde hoeveel voetstappen van mij op het plein liggen, hoe intens ik dit feest beleefd heb en dat voor alles een tijd van komen en een tijd van gaan is.
Heerlijk heb ik met een groepje vrouwen en hun dochters tot laat op het plein gezeten. Nog even heb ik 'de kamelendans' en 'meisje ga je mee' gespeeld op de accordeon waarbij de anderen een dansje deden. De twee dochters wilden als laatste het plein verlaten, het was voor hen lekker laat. "Nog even bidden", zei één van de twee en als volleerde moslima's bogen ze op hun knieën gezeten een paar keer met hun armen naar de grond. Een mooier dankgebed voor al die jaren feest op school had ik me niet kunnen wensen. Dankjewel jonge prachtige vrouwen. Dat op Wonnebald nog vele vele jaren heerlijke Sint Jansfeesten mogen plaatsvinden.

Besluit

Wat een wonderlijke processen vinden er plaats. Ik kwam in aanmerking voor een beurs voor het eerste jaar van de priesterssenopleiding bij Wilde Wijze Vrouw, sterker nog: ik bleek bij de laatste vier te zitten en kreeg het verzoek een motivatiebrief te schrijven en een promotiefilmpje van een minuut te maken. Dit gedaan hebbende was het de bedoeling om op facebook zoveel mogelijk 'likes' te verzamelen. Ok, als dat erbij hoort, eerst uitzoeken hoe ik iedereen uitnodig, toch wel spannend om jezelf zo aan te bieden en dit verzoek te sturen. Lieve en steunende reacties kreeg ik, toch voelde ik me ongemakkelijk, bijna bloot maar dan figuurlijk. Na een aantal dagen kwam er het verzoek een foto van jezelf in (rituele) actie te sturen en een paar vragen te beantwoorden, oa wat ik zou doen als ik net heb gehoord dat ik de beurs heb gekregen. Ook deze heb ik beantwoord, gewoon omdat het gevraagd werd. Het voelen kreeg niet al te veel aandacht, want ik wilde dit graag. Toch zat het me niet lekker meer. De dag erop gaf ik een workshop met de sprekende titel "Bezinnen aan zee" en terwijl ik het labyrint maakte viel me ineens de gedachte in dat ik er ook gewoon uit kon stappen. Het besluit was direct genomen. Ik wilde niet meedoen aan een soort race, kreeg associaties met tv series. Nu overheerst opluchting en kan ik weer verder in mijn eigen stroom.
In augustus ga ik een 11 daagse training doen bij Wilde Wijze Vrouw in Avalon, waar ik erg naar uitkijk. Benieuwd wat ik daar tegen kom...

Waterritueel

De godinnen dachten vast: Je wilt een waterritueel organiseren? Water zul je krijgen! Samen met Tineke en Aline organiseerde ik een waterritueel op de ochtend van 6 juni, in het kader van
de Venustransit.
Water was er overal: op het strand, in de zee, in de lucht en in al onze spullen en geschenken die we hadden meegenomen. In een grote kring aan de vloedlijn eerden we het water in onszelf en in de ander, deelden we wat water voor ons betekende, vertelden we wat voor symbool we hadden meegenomen en zongen we liederen over water. Toen was het moment voor ons geschenk aan de zee aangebroken. Aline vertelde over het oude gebruik van het schenken van visafval aan wateren waar de vissstand zeer laag is en waar na jaren die vis weer volop in het water terugkeert. Ze schreed als een watergodin de zee in en schonk vol respect kabeljauw aan het water. Daarna was de beurt aan de anderen: we stonden aan de vloedlijn en schonken onze giften aan de zee. Ik had wat menstuatiebloed in een flesje en in gesprek met de zee wisselde ik het uit. Levenswater. Ooit hoorde ik iemand zeggen: "Als wij vrouwen ons bloed weer aan de aarde zouden teruggeven, zou er geen bloed meer hoeven te vloeien". Wat voor de aarde geldt, geldt ook voor de zee.
Vol dankbaarheid sloten we af, zingend en vol van water.
Een paar dagen later kregen we een mooie reactie: Graag wil ik met jullie delen dat het ritueel van 6 juni, ondanks de regen en kou, mij meer waardering en aandacht voor het water en de zee heeft gegeven. Het lijkt alsof het opeens meer in mijn leven komt.

Synchroniciteit

Vandaag had ik een paar bijzondere ervaringen met synchroniciteit.
Ik wilde de directeur van de school van mijn jongste zoon nog even zien om haar een kaart mee te geven voor haar dochter die juf is van mijn zoon en morgen gaat trouwen.
De school begint iets voor half negen, ik ging dat niet redden en liet het los om daar precies op tijd te zijn. Een half uur later kwam ik aan bij school....en zag net op dat moment de directeur net bij haar auto, het was haar vrije dag en ze kwam even iets ophalen. Wat fijn geregeld. We hebben op een bankje voor de school gepraat over het huwelijk en het prachtige ritueel wat zij gaat doen voor haar dochter.
Wat later op de ochtend fiets ik door de duinen en denk ondertussen aan een stukje dat ik wil schrijven voor de schoolkrant omdat ook ik als moeder na vele, vele jaren afscheid ga nemen van Wonnebald, de school die onze jongste in groep 8 gaat verlaten. In gedachten formuleer ik wat zinnen, eerst over onze oudste, daarna over onze middelste die zo is opgebloeid op die school, over de peuterjuf die hij toen had, juf Gaudola, en ik denk: 'Gaudola is goud waard'.
Ik fiets verder en mij tegemoetlopend komt....Gaudola, in geen jaren gezien, samen met een vriendin die ook op Wonnebald heeft gewerkt, Marion, een naamgenoot van me. Kan het mooier?

Ontmoeting met bijzondere vrouwen

Het was rond nieuwe maan en we hielden onze maandelijkse ‘maanhut’,  waarin we onze levens delen met elkaar. De maanhut is een rustpunt in de maand, geïnspireerd op de maanhut of rode tent van vroeger tijden waar vrouwen enkele dagen in de maand verbleven als ze menstrueerden. Ze waren dan ontslagen van hun dagelijkse verplichtingen en konden tot rust komen met elkaar. Onze maanhut is binnen of buiten afhankelijk van het weer.

Wandelend door de duinen op zoek naar een geschikte plek kwamen we uit bij een blank duingebied met zoet water en wat bomen voor de schaduw, een idyllische on-Haagse plek.

We installeerden ons op een doek, thee erbij en we deelden zoals we altijd doen.

En toen kwamen ze, twee bruine uit de kluiten gewassen jonge honden leken het wel, dartelend over het zand, en twee moeders die er rustig achteraan liepen, op zoek naar verkoeling. Deze vonden ze in het water. Eén van de jonge Hooglanders was erg nieuwsgierig, keek ons aan, zette een stapje dichterbij, en durfde toch weer niet.

Ons gesprek ging over in het moment kunnen zijn en handelen, met een open hart, zonder doel, zonder agenda. Natuurlijk waren we ons van deze bijzondere dieren bewust en hoopten we dat ze dichterbij kwamen, maar geleidelijk lieten we die wens los, nadat we hem benoemd hadden.

Alles was goed, we verlegden onze aandacht weer naar ons gesprek, naar onze ontmoeting, naar onze maanhut, ons wel bewust van deze viervoeters maar nu in totale acceptatie dat we daar allemaal waren zonder plan. Naarmate wij meer bij onze eigen energie bleven, kwamen ze dichterbij. De kleintjes gingen in de buurt liggen, de moeders kwamen snuffelen (wat hebben ze een grote hoorns!) en legden zich uiteindelijk te ruste vlak bij ons in de schaduw. De maanhut breidde zich uit met nog twee vrouwen. Alsof het altijd zo was geweest. Tijd verdween, het was moeilijk ons los te maken van de plek.

Terugwandelend voelde het alsof we in een andere wereld waren geweest en voelde we ons bevoorrecht dit te hebben ervaren. Dank aan onze viervoetervriendinnen.

Boek van het eeuwige leven door Willem Glaudemans

De redactie van het Elisabeth Kübler Ross magazine maakt een doorstart, er zijn mooie ideeën en plannen voor de invulling, en in het najaar verschijnt het magazine in een  nieuw jasje met nieuwe naam. Mijn eerste klus in deze nieuwe samenstelling is een interview met Willem Glaudemans, één van de vertalers van de Nag Hammadi geschriften, eindredacteur van de vertaling van 'Een cursus iun wonderen' en ontwikkelaar van het Talentenspel. Ik verheug me op het gesprek, temeer omdat hij net een prachtig boek heeft geschreven met de intrigerende titel 'Boek van het eeuwige leven', een cursus in sterven. Hierin geeft hij een hoopvol en ruim beeld van het leven na de dood, waarin hij vele denkbeelden, geschriften en ervaringen heeft samengevoegd. Wat hem onderscheidt van zijn voorgangers is dat dit een heel  toegankelijk boek is, vanuit verschillende perspectieven belicht. Bovendien is de toon enorm liefdevol. Mijn workshops rond sterven zijn een aanzet om de eigen gevoelens en gedachten hierover te onderzoeken en mogelijk een glimp op te vangen van dit liefdevolle leven na de dood.

toewijding

Vanochtend ontmoetten we elkaar om 9 uur op het strand, aan de vloedlijn, omhuld door een prachtige kom met zeewater, meer eb dan dit kon niet. Het labyrint lag al te wachten. Beide ouders gingen het labyrint lopen om het vertrek van hun oudste dochter die net op zichzelf is gaan wonen, te markeren. Ze liepen hun eigen pad, hun eigen relatie met hun dochter, en in het centrum ontmoetten ze elkaar. Samen namen ze op een door hen zelf bedachte manier afscheid. Ze werd toevertrouwd aan de stroom van het leven, met parelmoer blauw en parelmoer paars, twee betekenisvolle kleuren. Ik ben  onder de indruk van de intensiteit waarmee ze dit doen en geroerd door hun toewijding. En dankbaar om dit werk te doen.

lijdensweek

Bijzondere term toch altijd weer: de lijdensweek, de week voorafgaand aan de kruisiging van Jezus. Hoe en waarom verbind ik me hiermee? De figuur van Jezus stond voor mij als kind dichterbij dan God. Als ik ging bidden, deed ik dat meestal via Jezus, alsof hij een goed woordje voor me kon doen bij God. De kruisiging heeft me nooit zoveel gezegd; onbegrijpelijk heb ik het altijd gevonden, te ver van mijn wereld bijna om het serieus te kunnen nemen. En dat hij voor onze zonden is gestorven, heb ik ook nooit begrepen: 'wie heeft dat bedacht?' dacht ik als kind al. 'Moet ik me bij voorbaar schuldig voelen voor iets waar ik niet om gevraagd heb?'
De liefde, de belangeloze liefde van Jezus zonder onderscheid, die raakt me nog steeds. Om daar iets van te kunnen leven, is een leven te kort. Ik lees het boek 'Tonio' deze week, zoals er voor het verliezen van een kind geen woorden zijn, zo heb ik ook geen woorden om de intensiteit van dit requiem uit te drukken. Ook de moeder van Jezus verloor haar zoon, en ging door. Hoe ze dat deed? Helaas is daar in de bijbel niet over geschreven. Hadden ze daar toen ook al geen woorden voor?
Voor mij staat deze lijdensweek vooral in het teken van alle ouders die het grootste lot te dragen hebben dat een mens kan overkomen. Ik ben stil en brand een kaars voor hen. Wat betekent de lijdensweek voor jou?

Een eigen lied voor je kind, voor een leven lang

Er is een prachtig stuk op mijn blog geplaatst over een ritueel op Java.De placenta wordt na de geboorte van de baby bewaard en gedroogd en fijngestampt. "Steeds als het opgroeiende kind een spannende nieuwe stap zet in haar of zijn ontwikkeling, geeft de ouder het kind hier een mespuntje van, ter ondersteuning van de nieuwe stap.” 
Ik word hier helemaal warm van, hier wordt het leven begrepen. Het geeft precies weer waar mijn werk over gaat: stilstaan bij belangrijke overgangsmomenten in je leven, van geboorte tot dood.
Marius Engelbrecht schrijft op zijn site ook zo'n mooi stuk over een gebruik bij de Mbuti Pygmeeën, waar de moeders tijdens de zwangerschap een lied voor hun baby laten ontstaan dat bij belangrijke overgangsmomenten in diens leven wordt gezongen en uiteindelijk ook bij de laatste overgang.
Zelf maakte ik kort na de geboorte van onze oudste zoon op een bestaand kinderliedje een andere tekst. Hij was te vroeg geboren en moest in de couveuse. Wat een moeilijke tijd was dat, dat kleine mannetje in zo'n glazen huisje, hij kon niet bij je liggen. Het kangaroeën werd toen nog niet actief gestimuleerd, wel bij zijn broer, die 3 jaar later ook te vroeg kwam.
Na een aantal weken was het zover dat we hem mochten ophalen, ik vergeet nooit de autorit naar huis, met z'n drieën, echt naar huis. Daar ontstond het liedje "alles in de wind" met een andere tekst: "Kom mee naar huis want daar horen we thuis".

Hoe mooi zou het zijn als we onze kinderen een lied zouden meegeven op hun levenspad. Dit inspireerde mij tot het volgende aanbod voor mensen die zwanger of net bevallen zijn:

Maak een eigen lied voor je baby, dat een leven lang  met hem of haar meereist.

opnieuw afscheid

Afgelopen zaterdag heb ik een zweethutceremonie bijgewoond in Meeuweveen. Ik wilde al het afscheid in mijn leven ook lichamelijk voelen, en dat gebeurt in een zweethut. Zweethutleider Jos Kester zorgde voor de juiste condities. De stenen, 'onze voorouders', werden met prachtige intenties aan het vuur overgegeven en gezegend met tabak, die van mij was: afscheid nemen, loslaten, vrijgeven om ruimte te maken voor een nieuw begin. Naast delen, zweten en uithouden hebben we veel gezongen. Ook hier sloten we af met het lied 'we are sisters/brothers on a journey', het lijkt mijn lijflied wel...:)
Twee dagen later had ik een nascholingsdag van de opleiding tot stembevrijder, waar in de middag gelegenheid is te zingen wat er in jou leeft. Toen ik aan de beurt was, kwam het afscheid van mijn zoon weer op, en heb ik mijn verdriet eruit gezongen, gestampt, geschreeuwd en geofferd aan de wereld. Het is gehoord en ik voel me een stuk lichter.

de tipi

Gisteravond een mooi ritueel in de tipi begeleid, samen met Karin van der Plas. Zij woont in Neer (L) en heeft een permanente tipi in haar achtertuin. Wat een lichtjeslabyrint bij volle maan moest worden, werd door de enorme regen een intiem en intens ritueel rond het vuur waar ieder een cirkel rond het vuur liep en een vingerlabyrint 'liep', voorafgegaan door een speciaal voor deze gelegenheid geschreven vollemaansmantra die we een aantal keer zongen. Wat in de deelronde naar voren kwam maakte mij duidelijk dat ook een labyrint op papier veel teweeg kan brengen. Met het lied "We are sisters on an journey" konden we goed de verbinding voelen van onze reis door het vrouwelijke. We sloten af met de 'Ulmentanz' rond het vuur waar Karin ons voor altijd mee heeft weten te verbinden. Dankbaar nam ik de heerlijke rooklucht mee naar huis en het verlangen om in Den Haag ook een permanente tipi te realiseren voor dit soort prachtige ceremonies.

40 dagen

Wees niet bang een gewoonte los te laten. Je houdt er nog genoeg over
Olaf Hoenson

Deze uitspraak stond gisteren bij de dagelijkse gedachte, hoe waar.
De vastenperiode is zo'n mooie tijd om oude gewoontes achter je te laten, bij mij uit zich dat vaak in bepaald eetgedrag, chocola bij de thee, wijn aan eind van de dag. In de aanloop naar de vastentijd geniet ik nog even extra van chocola en wijn, maar merk ergens in mijn lijf al dat ik er genoeg van heb.  Meestal is het een knop om. In de eerste twee weken snoep ik niet meer, en langzaam wen je daaraan en kan ik de volgende stap zetten: groeten en fruit eten en de rest steeds meer laten staan. dan groei ik als het ware toe naar een week sapvasten. Ik kan me er nu al weer op verheugen want ik weet hoe fijn ik me dan ga voelen.
Vorig jaar heb ik ook op een ander vlak gevast: namelijk dat van lezen. In die 40 dagen heb ik één boek gelezen: het Tibetaanse boek van leven en sterven. Een zeer rustgevende en verdiepende ervaring.
Dit jaar ga ik iets anders doen: Ik mag van mezelf iedere dag een half uur aan muziek besteden, laten ontstaan wat er komt, componeren, zingen, dat wordt mijn vastmoment, ik vast dan van alles wat ik verder moet van mezelf. En zonder verwachtingen laten ontvouwen wat er komt, iedere dag weer.

En, welke gewoonte ga jij loslaten? Hoe is jouw invuling van de 40 dagen? Wat ga je laten, wat ga je (niet) doen?

kiezen

De afgelopen maanden heb ik geworsteld met het verdelen van mijn aandacht en energie aan twee bedrijven, Ruimte voor Rituelen en de Haagse stembevrijders. Tijdens een adviesgesprek bij Jan de Dreu werd het ons alledrie duidelijk dat je voor de volle 100% moet gaan voor één bedrijf als je dat echt van de grond wilt krijgen. Ik heb opnieuw gekozen voor mijn bedrijf, welhaast op een diepere laag. De middag na ons gesprek over de afronding kwamen er meteen twee opdrachten binnen, voor mij een teken van de kosmos dat het besluit goed is. Ook droomde ik dat een tijger en een leeuw vanuit de duinen een pad insloegen naar de stad, en dat een olifantje op een kar ging zitten met twee paarden ervoor en hen aanspoorde om een pad door de duinen parallel aan de zee te vervolgen. Een duidelijk beeld.
Met pijn in mijn hart verlaat ik mijn collega's, neem ik afscheid van al die mensen die de moed hebben naar een workshop te komen om hun stem bevrijden en van workshops die ik met veel plezier heb gegeven. Ook neem ik afscheid van het Haagse Lied van de Ziel, waar ik met hart en ziel het muzikale deel heb begeleid. Van muziek, mantra's en liederen neem ik geen afscheid, deze zal ik op passende wijze inzetten bij mijn werk en workshops rond belangrijke overgangsmomenten in het leven.

De weg koos jou

Vanochtend ben ik bij haar geweest, een vrouw die onze workshop 'zingen en rouw' had gevolgd, waar ze een prachtig gedicht van Dag Hammarskjold had gelezen. Het heet 'De weg koos jou'. Een zware weg heeft ze te gaan, met een immuunziekte waar niets aan te doen is. Ze kan geen licht verdragen en heeft veel lichamelijke klachten. Toen ik het gedicht hoorde bood ik spontaan aan daar muziek op te maken en het voor haar te komen zingen. En vanochtend was het zover. Enigszins zenuwachtig nam ik achter de piano plaats, maar gaandeweg het lied kon ik er helemaal zijn en voluit voor haar zingen. In tranen was ze na afloop, geraakt was ik, door haar reactie en haar levensverhaal. het leven kent zoveel mooie momenten. Tot slot hebben we samen een mantra gezongen: 'Ohm Nama Shivaya', ik eer het hogere in mezelf.

De weg koos jou.

Vermoeid en eenzaam,
vermoeid,
het hart doet zeer.


Langs de rotsen sijpelt de dooi.
de vingers zijn stom,
de knieen trillen.
Nu, nu is het ogenblik daar
dat je niet mag loslaten.


Anderen vinden rustplaatsen
op hun weg, in de zon
waar ze elkaar ontmoeten.
Maar dit
is jouw weg,
en het is nu, nu
dat je niet mag falen.


Schrei als je kunt,
schrei
maar klaag niet.
De weg koos jou -
en je mag dankbaar zijn.

workshop omgaan met je eigen sterven

Gisteravond de eerste van twee workshops gegeven die gaan over het omgaan met je eigen sterven. De eerste avond ligt de nadruk op de periode voor het overlijden, de volgende keer richten we ons op de periode nadat je bent overleden, je wensen, ideeën en gevoelens daarbij.
Een mooie groep die zich open stelde voor het proces in zichzelf, heel intiem wordt het dan, delen hoe jij zou willen sterven. Ik ben dankbaar hiervoor. Stilstaan bij de enige zekerheid die we hebben in ons leven. Ga de volgende plannen.

driekoningenspel

Afgelopen vrijdag hebben we op Wonnebald het Driekoningenspel gespeeld, mijn man als de blauwe koning (Balthasar) en ik als de engel Gabriël. Ik mocht Herodes zeer vertoornd toezingen, weken op geoefend, uiteindelijk heerlijk om zo voluit te gaan. Evert had mooi geregisseerd, had een verdieping ingebracht door het geven van een huiswerkvraag waar we allen serieus mee aan de slag zijn gegaan.   het resultaat mocht er zijn. Onze laatste keer, onze jongste gaat dit jaar naar de middelbare school. Een tijd van afscheid. Dat doen we dan maar voluit.

zoon gaat op kamers

Het is zover, mijn middelste zoon is, als eerste van de drie, vertrokken. Hij kon niet wachten tot het zover was, zo'n zin had hij in zijn nieuwe leven in de stad waar hij nu studeert. Ik ben blij voor en met hem, hij is zijn kamer aan het inrichten, laminaat gehaald bij Ikea, nieuw bed in elkaar geschroefd, nu nog planken en een bureau. Leuke medestudenten, goeie sfeer.
Maar thuis is het zo anders, stiller, niet meer die deur die hij altijd hard open en dicht doet, niet meer binnenkomen, sleutels op de trap gegooid met een luid "HOI" door het huis, geen pianospel tijdens het koken, 's avonds de knip op de deur doen zonder dat hij thuis is. Ik vind het zwaarder dan ik had verwacht en stiekem had gehoopt, het is net of er iets van me is afgescheurd, wat tijd nodig heeft om te helen. Een vriend zei me: "Het is een wond die moet genezen." Het huilen laat ik toe als ik alleen ben, dan hoef ik me niet in te houden. Grote woorden misschien maar het voelt als rouwen, er is een fase voorbij, we gaan een nieuwe fase in als ouders.
Afgelopen zaterdag hebben we een laatste officiële maaltijd als gezin georganiseerd: ik had mijn best gedaan op een drie gangendiner. Ontspannen met aan het eind van de maaltijd een toespraakje van Erik en een tas voor Koen met etenswaren en wat pakjes waaronder het boekje 'De profeet' van Gibran, om hem levenswijsheid mee te geven op zijn pad.
Toen vertrok hij, afspraak in Leiden, bij de deur hebben we hem om de beurt omhelsd.
Erik en ik gaan samen nog een ritueel doen om de nieuwe fase die we zijn ingegaan te markeren, we zijn begonnen met het bekijken van foto-albums.
Ik ga weer een datum prikken voor een workshop voor ouders van uitvliegers. wordt vervolgd.