donderdag 22 november 2018

Kerkasiel


Zondagavond 18 november, gedurende de laatste twee uren van mijn geboortedag mocht ik de dienst verzorgen in de Bethelkapel in het kader van het kerkasiel dat al drie weken gaande is.

Ik had één van mijn labyrintdoeken meegenomen die een groot deel van de vloer vulde.
Als thema had ik gekozen: ‘het labyrint lopen als een bewegend gebed’.
Met 16 mensen zaten we in een halve cirkel rond het labyrint.
We zongen korte gebeden, mantra’s in verschillende talen en ik las teksten voor van Etty Hillesum, Kahlil Gibran en Angaangaq .
Een bezoeker vroeg of hij een passend gebed mocht voorlezen over voetstappen in het zand. Aansluitend vroeg een opvallend uitziende man die veel aandacht vroeg, of hij ook een gebed mocht zeggen, uit zijn eigen cultuur. Natuurlijk mocht dat. Wat zou er komen?
Hij ging als een echte Indiër op de grond zitten in meditatiehouding en begon in zijn moeders taal een gebed te prevelen eindigend met Shanti Shanti. Daar had ik een aanknopingspunt want ik had Indiase mantra’s dus ik zette een Shanti mantra in, waarop hij hevig knikte.

Voordat we het labyrint in gingen, zongen we “Ana Elna Refana La’, een Hebreeuws gebed dat Mozes sprak voor zijn zieke zuster Miriam. Dit lied zouden we blijven zingen, gedurende de hele loop.
Toen was het tijd om het labyrint te lopen, op sokken.
Dat was schrikken voor deze man want hij moest zijn laarzen uitdoen als hij ook wilde lopen, en hij zei dat zijn voeten stonken. Tja, dat was dan maar zo. Zijn laarzen zette hij in een hoek, en hij sloot aan achter de mensen die al in het labyrint liepen.
En zoals één van de bezoekers mij de volgende dag zei: het leek of de manier van lopen van deze man een weerspiegeling was van zijn leven: hortend en stotend, dan weer snel, dan weer langzaam, soms springend van het ene naar het andere pad, om zich heen kijkend waar hij was, en toen hij eruit was gekomen, ging hij naast me op de grond zitten in kleermakerszit. Ik drumde en zong Ana Elna.
En we waren met alles dat er was, met elkaar, met de muziek, met de geur…..

Een andere vrouw vertelde mij de volgende dag dat zij als laatste terugliep, zich realiseerde dat ze alleen liep, daar van alles van kon gaan vinden, maar dat er toen iets in haar veranderde waardoor ze zich kon overgeven aan haar rustige tred en zich gedragen voelde door de mensen om haar heen.

We zongen ‘Als alles duister is’ en de één na de ander stond op en ging om het labyrint staan. Het was alsof we het licht, het lichtend vuur, de kerk inzongen.
We sloten af met een Iers zegengebed: ‘May the road rise to meet you’, voor elkaar, voor de familie, deze kerk en de wereld.
De man ging niet meer zitten tijdens dit lied, hij liep heen en weer, pakte op een gegeven moment zijn jas en liep naar de deur, bleef daar staan, keek om, terwijl wij hem toezongen:
‘and until we meet again, may God hold you in the palm of his hand’.

Deze doorlopende dienst geeft ons allemaal onverwachte geschenken.

Marion Kuipéri    www.ruimtevoorrituelen.nl


dinsdag 2 oktober 2018

Women's Wage Peace

Ruim twee jaar geleden hoorden we van een organisatie in Israël waarin Joodse en Palestijnse vrouwen zich hebben verenigd en vredesactiviteiten organiseren, vaak bij de grensgebieden maar ook in Jeruzalem.
De organisatie Women's Wage Peace (WWP) pleit voor het bekomen van een eerbaar, bilateraal, aanvaardbaar, diplomatiek vredesakkoord tussen Israël en Palestijnse gebieden, met betrokkenheid van vrouwen in alle fases van onderhandeling, besluitvorming en peace-building.

Eén van de grootste initiatieven van WWP was de March of Hope in oktober 2016. Deze vertrok vanuit het noorden van Israël, bij de grens met Libanon, en kwam twee weken later aan in Kasser Alyahood, een heilige plek in de woestijn bij Jericho. Op deze plek zijn zowel Israëliërs als Palestijnen welkom, hetgeen uitzonderlijk is in Israël. 5000 Palestijne en Israëlische vrouwen en mannen kwamen hier samen om elkaar te omarmen, te zingen en te dansen. Het was een enorm succes.
De clip hierover en het beroemde lied 'Prayer of the mothers' ging de wereld over.
Kijk en laat je raken, bij 1.48 zie je een toen 93-jarige vrouwe meelopen die dit jaar weer meeliep: https://www.youtube.com/watch?v=YyFM-pWdqrY

Een jaar geleden hoorden wij, drie vriendinnen, deze uitnodiging: de dochters van Sarah en de dochters van Hagar komen samen, en de dochters van Maria zijn welkom. Praktisch gezien bleek het niet meer mogelijk op zo'n korte termijn te gaan, maar het zaadje was gelegd en groeide uit tot een reisplan, dat dit jaar op 10 september realiteit werd. We reisden af naar Israël, ieder met onze eigen wensen die we bij elkaar hadden gelegd om een mooi reisplan te maken. Onze gemeenschappelijke wens was aan te sluiten bij de vredesloop op 20 september, een internationale dag voor de vrede.
Bij de Jaffa Gate verzamelden we, waar we kennismaakten met verschillende vrouwen van de organisatie en met vrouwen die zich verbonden voelden met dit initiatief. Het viel me op dat er veel ontwikkelde vrouwen bij waren die zich niet snel laten afschepen. "We don't have the privilege to give up', zei één van de initiatiefneemsters. Er is teveel geweld geweest en ze gaan net zolang door tot er een akkoord is bereikt.
Op het verzamelplein werd iedereen welkom geheten, werd er gezongen en was er een drumcirkel om de sfeer er goed in te krijgen. Toen startte de loop naar het Independance Parc, met 4,5 duizend vrouwen en mannen. Regelmatig draaide ik me even om zodat ik alles goed in me op kon nemen. Veel borden waren te zien onderweg met de tekst:
"religious and secular women demand a political agreement".
Wegen waren afgezet, uit het hele land waren bussen met vooral vrouwen gekomen. Onderweg sloten er mensen aan toen ze hoorden waar het over ging. De Palestijnse vrouwen waren ver in de minderheid -zij hebben meer drempels te nemen en moeten toestemming krijgen om Jeruzalem in te mogen-  maar in de organisatie was het wel gelijk verdeeld.
Op het plein werd op het podium steeds in het Hebreeuws en in het Arabisch gesproken, èn gezongen. Er klonken persoonlijke verhalen van Joodse èn Palestijnse vrouwen, er waren muzikale optredens, en met name Jael Deckelbaum, een bekende Israëlische zangeres, hield de energie erin.
Tot slot zongen we een drie-stemmig 'We shall overcome' in drie talen.
Het was geweldig om erbij te zijn en het stemt hoopvol dat de organisatie groeit en ook jonge mensen zich hiermee verbinden.

Dit is een Nederlands artikel van maart 2018 waaruit ik informatie heb gehaald:
https://www.mo.be/interview/women-wage-peace-wij-stoppen-niet-tot-een-vredesakkoord-bereikt

vrijdag 7 september 2018

Anna of Sint Anna

De beschermheilige van Bretagne is Anna, of Sint Anna, de moeder van Maria en de grootmoeder van Jezus. Nergens ben ik haar zo vaak tegengekomen als in deze streek, in kleine kapelletjes en in grote kerken.
Meestal is ze een 'vergeten vrouw' en krijgt ze weinig of geen aandacht. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat ze in de bijbel niet wordt genoemd, wel in apocriefe geschriften. Tot mijn vreugde is dat in Bretagne niet zo: hier is ze volop aanwezig.
het wordt dan ook steeds leuker om de kapelletjes te bezoeken en te ontdekken of er een beeld of raam van haar te vinden is.
Op andere plekken wordt Sint Anna regelmatig afgebeeld met Maria en Jezus (Anna te Drieën of Annatris), en soms zoals in het Catharijne Convent met haar hele familie. Hier vond ik haar vaak afgebeeld samen met Maria terwijl ze een boek (de bijbel?) in haar hand heeft en Maria onderwijst, teken van hun ontwikkeling.

In de afgelopen jaren ben ik me steeds meer verbonden gaan voelen met haar. Mijn tweede naam is Anna (mijn eerste duidt op Maria, mijn derde op Christus). Van een vriendin kreeg ik het boek: Anna, grandmother of Jesus, dat ik heb verslonden. Anna kreeg meer dan een gezicht, ze kreeg haar rechtmatige plek als Mater familias, die de weg heeft helpen bereiden voor de komst van de Messias, en dit wist ze heel goed.

Er is een beroemd bedevaartsoord in Bretagne, genaamd Ste-Anne-d'Auray. In de vroege Middeleeuwen zou daar een kapel hebben gestaan ter ere van haar. Het verhaal gaat dat ze in 1625 verschenen is aan een boer, Yves Nicolazic die op haar aanwijzingen een oud houten beeld van haar opgroef. De plek groeide uit tot een bedevaartsoord, en rond 1870 is er een basiliek gebouwd.
Deze basiliek had niet de fijne en ruimer voelende energie waarop ik had gehoopt en die ik wel in kleine kapelletjes vond. Daar zong ik regelmatig voor haar, vooral als er geen andere bezoekers waren, en als de akoestiek een beetje meewerkte was het al snel mooi.

Op de terugweg naar huis, kwamen we langs Chartres, daar kan je niet zomaar voorbijrijden. Daar staat ze, levensgroot, bij het noordportaal, temidden van oud-testamentische profeten. Ik zoek haar altijd op daar en iedere keer raakt ze me weer.
Volgende week zal ik de Heilige Annakerk in het oude Jeruzalem weer bezoeken, die wereldberoemd is vanwege haar prachtige akoestiek, en waar je als toerist 'gewoon' mag zingen. Ik ga mijn schroom overwinnen en haar bezingen, Sint Anna. Ik denk met 'Ancient Mother'.

Ancient Mother, I hear you calling
Ancient Mother, I hear your song.
Ancient Mother, I hear your laughter
Ancient Mother, I taste your tears.




vrijdag 3 augustus 2018

Zomaar een middag mantrazang

De laatste mantrazang-middag voor de zomervakantie.
Veelvuldig onderling gepraat, er zijn in de loop der jaren veel levensgebeurtenissen uitgewisseld, waardoor er een band is ontstaan tussen de deelnemers onderling.
We zitten in een grote kring rond een 'altaar' waarop de vier elementen, de vier windstreken uitgebeeld zijn. Langzaam wordt het stil en starten we met een meditatie.
Als de mantra 'Ik ben' klinkt volgt er een bad van engelengeluid: het klankklokje gaat rond bij iedere deelnemer.
Dan gaan we zingen, langzaam startend en opbouwend in energie, en we 'reizen' de wereld rond middels onze mantra's: van India, met een sprong langs Afrika, via Noord Amerika naar Europa. Een mantra over water mag niet ontbreken in deze ongekend warme tijd.
Allerlei instrumentjes liggen verspreid op de grond en worden regelmatig gebruikt. Inmiddels zijn er een paar vrouwen die graag op de drum begeleiden, wat ons gezang nog meer bodem geeft.

Dan starten we een zegenlied, om ieder voor deze komende weken een blessing mee te geven. De melodie van dit lied is ontstaan in Israël, aan het meer van Galilea, de tekst kwam bij thuiskomst.
Om de beurt spreekt iemand uit waar hij of zij een zegen voor wil, en dan zingen we daarover. Bij iedere deelnemer is de tekst iets anders omdat we steeds andere namen invullen en zingen.
De vrouwen die er deze middag niet bij zijn, bezingen we een keer apart, zodat ze toch met ons verbonden zijn.
Zo gaan we vol van de zegeningen die we hebben gezongen weer naar buiten.. Naar vakantie-oorden. Naar een hitte-golf in eigen land. Naar onze lasten en vreugden...

Het zegenlied  'Blessed Be':

Blessed be the circle, blessed be this place, blessed blessed blessed be
Blessed be the women, what they’re meant to be, blessed blessed blessed be
Blessed be our daughters, blessed be our sons, blessed be
Blessed be our wisdom, blessed be our womb, blessed be


dinsdag 10 juli 2018

Het geschenk van de dood

Laatst was ik bij een vriendin wiens moeder kortgeleden was overgegaan.
Het had veel meer impact op haar dan ze van te voren had verwacht. En wat mooi was, het lukte haar om in de rouw 'te stappen', het verdriet en alles eromheen toe te laten, niet wetend hoe diep ze zou 'vallen', waar het toe zou leiden en waar het uit zou komen. Het enige dat ze wist en dat ze volgde was dat ze hieraan moest toegeven, om heel te worden.
Oude herinneringen dienden zich aan, ze moest naar haar geboortedorp, en lopen....daar, de aarde voelen. Ze vertelde me dat het als een nieuwe geboorte voelde.
Haar hele leven was ze volop bezig met spirituele thema's, ze werkte ook in die sector.
Veel van haar werkzaamheden had ze op een laag pitje gezet, en ze ging niet meer naar bijeenkomsten waar ze ervoor altijd aanwezig was.
'Ik kan niet anders', zei ze.
Ik reageerde spontaan met :'Dat is het geschenk van de dood'.
En schrok er eerst even van, wat zeg ik nou?
Het overgaan van dierbaren, het zelf in het aangezicht van de dood leven, maakt dat je dicht bij jezelf komt, en heel goed kan voelen wat niet en wat wel goed voor je is.
Soms, vaak zelfs, bestaat dat lange tijd uit niets ondernemen, de stilte ingaan, de natuur, vul maar in.
Wat ook opvallend was, is dat deze vriendin zei dat ze zich niets aantrok van de mensen om haar heen. Het merendeel begreep niet dat ze zo 'van de kaart' was en zoveel ruimte voor zichzelf nam.
Alles wat niet onder ogen is gezien, niet is gevoeld, dient zich in het aanzien van de dood aan.
Dan nog heeft een mens de keus het aan te gaan of niet.
En daar is moed voor nodig, vaak meer dan we beseffen.
Deze vriendin ging het aan, voelde dat het nodig was 'oude' ervaringen alsnog toe te laten in haar herinneringen om ze een plek te kunnen geven.
Ze wist, weet dat je op die manier een heler mens wordt.
Als je op deze wijze naar al je gevoelens durft te kijken in een tijd van rouw en afscheid, dan kan de dood ook als een geschenk gezien worden.

dinsdag 12 juni 2018

Silent minute


Op facebook werd laatst door Arianne van Galen (die het weer van Judith van Beers had;)) een geweldig voorstel gepost: dat we iedere eerste maandag van de nieuwe maand om 12 uur als het alarm afgaat, dit moment kunnen nemen als een moment om dankbaar te zijn. 
Een dankbaarheidsherinnering, een dankbaarheidswake-up!
Ik werd er blij van, en zag meteen een web van dankbare energie door de kosmos dansen, iedere eerste maandag van de nieuwe maand! Doe je mee?

Het deed me denken aan een stukje dat ik een tijdje terug las en veel indruk op me heeft gemaakt.
Het heet ‘Silent Minute’ en het staat hieronder.
Ik leef al een tijdje met de wens ook in onze huidige tijd hier iets mee te doen, maar wordt tegengehouden door praktische bezwaren en angst voor cynisme.
Hoe zou het zijn als we iedere dag een minuut, landelijk, met elkaar zouden stilstaan bij onze overledenen? Zij zijn ons voorgegaan, zonder hen waren we hier niet. Zelfs als je niet gelooft in een leven dat verder gaat na het overlijden, kan het mooi zijn om onze overledenen te eren. En dankbaarheid te voelen, alleen al vanwege het feit dat wij hier zonder hen niet zouden zijn.
De stilte die we in zo'n minuut met elkaar creëren kan een enorme draagwijdte hebben, ver voorbij de grenzen van het voorstelbare.
Samenwerken met overledenen, het klinkt wellicht hoogmoedig, of juist zweverig. Totdat je je realiseert dat er geen scheiding in de geest is, in het hart, en dat ze om ons heen zijn ook als we niet aan hen denken.

Als deze gedachten bij je resoneren: denk je mee hoe we dit zouden kunnen doen?

Silent Minute
In december 1917 aan het front in Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog raken twee Engelse officieren in gesprek aan de vooravond van een beslissende slag. De één zegt tegen zijn vriend Wellesley Tudor Pole: “Ik zal er niet levend vanaf komen. Jij zult overleven en een volgende oorlog meemaken, nog verschrikkelijker dan deze. Wanneer die tijd komt, denk dan aan ons. Wij, de gestorvenen, zullen doen wat we kunnen. We zullen niet met uiterlijke wapens strijden, maar een machtig onzichtbaar leger zijn. Geef ons iedere dag een ogenblik dat je aan ons denkt. Geef ons de gelegenheid te werken door jouw stilte. De macht van het zwijgen is groter dan je denkt. Wanneer die dagen komen, vergeet ons dan niet!”.
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was Tudor Pole zijn opdracht niet vergeten. Hij kreeg het voor elkaar dat bij Koninklijk Besluit elke avond om negen uur een minuut stilte in acht werd genomen, een nationaal gebedsmoment voor de gesneuvelden en gestorvenen. Vanaf november 1940 zond de BBC elke avond om negen uur het geluid van de Big ben uit, de grote klok in Londen, om het Engelse volk op te roepen tot een minuut stilte. Dit elke dag terugkerende moment kreeg de naam van Big Ben Silent Minute.
Toen na de oorlog tijdens een proces aan één van de Nazi-commandanten werd gevraagd, waarom Duitsland de oorlog had verloren, was zijn antwoord: “Gedurende de oorlog had u een geheim wapen waartegen we geen maatregelen konden nemen en dat we niet konden begrijpen – maar het was heel werkzaam. Het werd door ons in verband gebracht met het luiden van de Big ben om negen uur ’s avonds. Ik geloof dat u het de ‘Silent Minute’ noemde.”
(uit ‘omgang met gestorvenen’van Renée Zeylmans)

zaterdag 12 mei 2018

Een zegen bij euthanasie

"Heb je daar wel tijd voor?" vroeg mijn jongste zoon terecht toen ik vertelde dat ik vrijwilligerswerk ging doen in een verpleeghuis in de buurt, op de palliatieve afdeling. Vijf jaar had ik dit soort werk met hart en ziel gedaan in het Jacobshospice tot het me teveel tijd ging kosten. Al die jaren bleef het resoneren, en onlangs had ik een plek gevonden waar ik één keer per week kan komen en vrij ben te doen wat op dat moment passend is.
Deze avond bezocht ik een 94 jarige man die worstelde met zijn wens om euthanasie en zijn geloof dat dat eigenlijk niet toestond. Hij was tot de conclusie gekomen dat God hem dit zou vergeven, want God is Liefde. Hij was klaar met zijn leven, had veel pijn, het hoefde niet meer voor hem. Hij zou de volgende dag een gesprek met de arts hebben.
Hij zei: 'Ik weet dat de Heer mij zegent'. 'En u behoedt', zei ik, waarop hij me aankeek en we om de beurt de zinnen van de zegening in de kerk zeiden.

Er kwam mij laatst een artikel onder ogen van een arts die geen euthanasie wilde plegen, maar één keer een uitzondering had gemaakt voor een patient met wie hij zeer begaan was. Deze arts was helderziend, en hij zag wat er gebeurde met het energetisch lichaam op het moment van de injectie. Het spatte uit elkaar in plaats van langzaam het lichaam te verlaten. Deze arts was zeer geschokt, en had nog meer helderziende beelden die te ver voeren voor deze blog. In het artikel werd aangegeven dat de medicatie die in Nederland wordt gebruikt, dit teweegbrengt.

En dan zit je bij een 94-jarige man, en denkt: Wie ben ik om hier iets over te zeggen? Deze man die een hevige innerlijke strijd heeft geleverd, en nu tot dit besluit is gekomen. Ik kan niet anders dan luisteren, af en toe een vraag stellen en respect hebben voor de keus van deze mens.

Op een gegeven moment was hij moe van al het praten, begrijpelijk als je veel alleen ligt.
Ik gaf hem een hand, wenste hem een goed gesprek de volgende dag en als ik hem niet meer zou zien een behouden thuiskomst. Hij keek me intens aan, deze onbekende, kwetsbare, wijze man. In een impuls legde ik mijn hand op zijn hoofd, hij sloot zijn ogen. Na enige tijd zei hij: 'U kunt best hardop spreken hoor'. Na enige aarzeling zei ik toen hardop: 'De Heer zegene u en behoede u, de Heer doe zijn aangezicht over u lichten en geven u vrede." Hij keek me aan en samen zeiden we 'amen'.

Was het een zegen voor zijn besluit? Een zegen voor zijn weg? Ik heb geen idee, het ontstond in het moment en voelde als een geschenk voor ons beiden.

En met deze ervaring kon ik aan mijn zoon duidelijk maken waarom ik hier tijd voor heb.

woensdag 11 april 2018

Karma vanuit de toekomst


In het boek ‘Kiemen voor een spirituele cultuur’, worden boeiende biografische schetsen getoond van 12 antroposofen in de 20 eeuw.
Een toegankelijke manier om de levensloop te volgen van bekende personen van het eerste ‘sofische’ uur.

Eén van de coryfeeën is Ita Wegman, de arts met wie Steiner veel heeft samengewerkt tijdens de laatste jaren van zijn leven. In de biografische schets over haar spreekt de schrijver over een oerschema van de menselijke biografie: de eerste 21 jaar werken voornamelijk krachten uit het verleden, in de periode van 21 tot 42 jaar werken krachten uit het heden, en in de jaren na het 42e jaar werken vooral krachten vanuit de toekomst.

Ik vind het een mooie manier om naar het leven in het algemeen te kijken, en ook naar mijn eigen leven. Zo werken in je jeugdjaren krachten uit het verleden, dus dat waarmee je je hebt uiteen te zetten, waarvan je te leren hebt. Je komt op elkaars pad, en in het beste geval groei je aan en leer je van elkaar. In het slechtste geval heb je een leven lang nodig om je jeugdervaringen te verwerken. En meestal zal het daar ergens tussenin zitten en leer je met vallen en opstaan je eigen weg te kiezen.

Dan werken krachten uit het heden in de jaren dat je het maatschappelijke leven instapt, gaat werken, een gezin of een andere relatie vormt. Het zijn de jaren waarin je ontdekt wat je wilt doen, wilt bijdrage. En met meer of minder omwegen, meer of minder bewustzijn vind je een vorm die bij jou lijkt te passen. Het zijn de jaren van expansie, van actief zijn, van groei, van ondernemen, van groot denken, van verwerken wat in die eerste fase niet heeft gewerkt voor jou.

En dan kom je vroeg of laat tot het besef dat er nog van alles gedaan wil worden en vraag je je af hoe dat allemaal moet, en wanneer, en in wat voor vorm.
Zo leef ik al een tijd met de wens meditatie en zingen rond en met overledenen aan te bieden. Het roept, en dan remt het weer, is het al het juiste moment?
In het artikel lees ik dat dat krachten vanuit de toekomst zijn. Dat je een start kan maken met wat je aan impulsen in je voelt leven, dat je voorzichtig stappen mag zetten op ‘het nieuwe’, op de nog te ontdekken gebieden die roepen. En dat er niets verloren is als het niet meteen lukt, of nog niet de vorm of inhoud heeft die je voor je ziet.

Het geeft mij rust, opluchting en vertrouwen dat wat wil komen, echt wel ontwikkeld gaat worden. Is het niet nu al kant en klaar, dan in een volgende incarnatie.

dinsdag 13 maart 2018

Orgaandonatie

Mijn jongste zoon die 18 is geworden, kreeg van de overheid een brief over orgaandonatie, met de vraag of hij donor wil worden.
Word jij ook een held? was de tendens van de brief.
Nu weten we dat er een tekort is aan donoren en dat de overheid mensen wil stimuleren donor te worden. Maar om op deze wijze op het gevoel van jongeren te werken, vind ik niet juist.
Hoe kan je nu als jongere een beslissing nemen als niet verschillende kanten worden belicht?
Waarom doet de overheid zo bagatelliserend over hersendood, alsof je dan al dood bent en het niet meer gekeerd kan worden? Het hart klopt nog en de organen werken nog.
In het boek over orgaandonatie ('waarom wel, waarom niet?') door Hans Stolp staan schokkende getuigenissen, van mensen die na hersendood te zijn verklaard, weer zijn bijgekomen.Net als bij BDE's (bijna-dood-ervaringen) weten mensen woordelijk wat er is gezegd, maar konden ze niet reageren.
We weten veel te weinig over wat er na het overlijden gebeurt op spiritueel gebied. Omdat dit snel naar het gebied van geloven wordt verbannen, krijgt dit verder niet de aandacht die het verdient.
Ondanks ervaringen van mensen die veranderd zijn na een orgaandonatie, blijft de discussie gericht op tekorten, menslievendheid, egoïsme (als je geen donor wilt worden) en verlenging van het aardse leven.

Het gesprek kan in een breder perspectief komen als we de volgende vragen mee zouden nemen:

Mogen we de spirituele kant van orgaandonatie erbij betrekken, voor de donor en voor de ontvanger?
Mogen we een keer hardop zeggen dat er misschien voor alles een tijd is, zonder voor God te willen spelen?
Mogen we grenzen aangeven, tot hier en niet verder?
Bestaat respect voor het leven alleen uit zo lang mogelijk het leven willen verlengen?
Mogen, kúnnen we onbevangen luisteren naar ervaringen van mensen die zijn 'teruggekomen' uit een coma? En van mensen die zijn veranderd na een orgaandonatie?
Mogen we de mogelijkheid van een andere manier van leven na ons aardse overlijden eens overwegen, en dan opnieuw naar orgaandonatie kijken?


Wat ik tot nu toe mis is informatie van bronnen die geen belang hebben bij wel of geen donatie. Pas nadat kennis genomen is van verschillende visies en ervaringen, kan je een weloverwogen keuze maken.
Dat is op een volwassen manier kiezen en zo neem je je burgers echt serieus.