Wie schenkt wie?

Iedere maandagavond fiets ik met mijn gitaar op de rug naar een verpleeghuis in de buurt.

Op de palliatieve afdeling ga ik de kamers langs om te vragen of mensen het fijn vinden als ik voor hen zing. Eerst laat ik de gitaar op de gang om te vragen hoe het gaat of om me voor te stellen aan een nieuwe bewoner. Regelmatig blijft het daarbij, maak ik een praatje en is er geen behoefte aan muziek. Men houdt er niet van, wil liever tv kijken of was iets anders van plan. Iedere week is het weer een verrassing wie ik tref.

Voor ik van huis vertrok die avond, luisterde ik naar een stem van binnen die zei: neem je grote map ook maar mee (zwaar, meer gesjouw, maar ok dan).

Er was een meneer, net die dag gearriveerd. Hij lag bij te komen van de rollercoaster, van huis, naar ziekenhuis, naar hospice. En vond het ‘best’ als ik iets wilde zingen. Toon Hermans is altijd in de roos, met z’n mooie gedicht over de zee. En als iemand kerkelijk gelovig is, valt ‘de Heer is mijn herder’ ook goed.

Daarna kwam ik bij een vrouw, 10 jaar jonger dan ik, die meteen aangaf van muziek te houden. Ik zong hetzelfde lied van Toon voor haar, en we raakten in gesprek, over de stilte, over waar ze nu is, over in het moment leven, haar familie die zo’n verdriet heeft, haar gevoelens tav de dood en het ontbreken van angst daarin.

En er viel me een mantra in, die een tijdlang favoriet is geweest in mijn mantragroepen:

The island within myself, van Thich Nath Han. Die staat in de dikke map.

Het bleek een schot in de roos, ze kende deze boeddhist goed.

Ik zong er nog een van hem: Please call me by my true name.

Toen vertelde ze dat als je dood bent het volgens haar is zoals de zin uit een gedicht: ‘In het licht mogen ze wonen’. Ik kende de zin, het gedicht ook: ‘De mensen van voorbij’.

Laat ik op dat gedicht nu een melodie gemaakt hebben, en deze ook in mijn gitaarmap hebben zitten! 

Een paar keer achter elkaar heb ik het voor haar gezongen, ze was zichtbaar ontroerd en lag met gesloten ogen te luisteren.

Toen ik afscheid nam zei ze: ‘Dank voor dit grote cadeau’. ‘Dat is geheel wederzijds’, antwoordde ik.

Zomaar een maandagavond

 Iedere week bezoek ik haar, 86 jaar is ze, en sinds enkele weken op de palliatieve afdeling van een verpleeghuis. Ze moet wennen aan deze plek waar ze nu is, en aan het afhankelijk zijn van anderen. Ze kan het niet uitstaan dat ze namen vergeet. Zeven jaar geleden verloor ze haar tweede echtgenoot; ze kijkt dankbaar terug op haar leven met drie kinderen, twee huwelijken, kleinkinderen en nu haar eerste achterkleinkinderen, een tweeling, ze heeft ze net bezocht, 'die vingertjes!!
We praten over de ouderdom, over loslaten, hoe moeilijk dat is, en wat een kunst om te zijn met wat en hoe het nu is.
Dan pak ik mijn gitaar en zing het lied 'Blessed we are', een lied vol inclusiviteit, niemand wordt vergeten.
https://www.youtube.com/watch?v=U2JX49RRkUc

Blessed we are to dance on this ground                     Peia Luzzi/Jerome Gilbert
With the rhythm of saints to carry the sound.
We hold a prayer for the Earth, for the ones yet to come/who are gone
May you walk in beauty and remember your song.
Remember why you came here, remember your life is sacred.

Daarna vraag ik haar, gezien de stemming van dankbaarheid die is ontstaan, om herinneringen aan gelukkige momenten op te roepen terwijl ik het lied 'Geluk' zing, tekst van Monica Boschman, melodie heb ik gemaakt.
Geluk, het leven weeft geluk, van dunne draden.
In een krachtige vlecht weven ze hun vezels.

Dan ga ik voorzichtig een volgende kamer binnen, bij een vrouw die ik nog niet eerder heb gezien. Ze ligt stil en is misselijk, haar dochter is net vertrokken. Of ik iets over Jezus die voor onze zongen is gestorven, kan zingen.....
Ik zing een gebed voor haar:
Oh Lord hear my prayer, oh Lord hear my prayer
When I call, answer me.
Oh Lord hear my prayer, oh Lord hear my prayer 
Come and listen to me

Ze vindt het mooi. ligt met gesloten ogen en als ik het goed hoor, humt ze een beetje mee.
Dan zing ik:
Bless the Lord my soul, and bless His holy name
Bless the Lord my soul, he leads me into life.

Nu hoor ik haar duidelijk mee neurien, met een vage glimlach, en ik denk: hier doe ik het voor, voor deze momenten.
Dan is het alweer genoeg en ze lacht me dankbaar toe.

In de derde kamer ligt een man, met z'n benen half uit bed, duidelijk in de war. Samen met de verzorgende leg ik hem goed en vraag dan of hij Herman van Veen kent.
Hij luistert naar verschillende liedjes, ligt rustig en laat merken dat hij het fijn vindt.

Zo heeft iedere ontmoeting een geheel eigen sfeer.

Een druilerige maandagochtend

 

Een druilerige maandagochtend

De zon liet zich de hele dag niet zien.
In de trouwzaal was daar echter niets van te merken.
Vier echtparen gaven elkaar hun ja-woord in de vroege uren.

Gevoelens van blijdschap, ontroering en opluchting waren ervaarbaar.

Of het nu een kwartier (gratis huwelijk) of een half uur (eenvoudig huwelijk) duurde, iedere verbintenis had een eigen sfeer die iets toonde van het echtpaar, de familie en zelf van de beweegredenen om deze stap op deze wijze te zetten.

Geen van de echtparen had ik van te voren gesproken, onderdeel van de voorwaarden bij deze vorm van verbinding. Eén moment van de ceremonie licht ik bij ieder paar er uit.

Toen het eerste stel (de bruid in het wit met veel kant) verrast reageerde op mijn welkom in het Turks en ik hen vroeg waarom ze deze stap vandaag zetten, antwoordde hij spontaan: “Omdat ik zoveel van haar houd”. Deze welgemeend uitgesproken woorden kleurden de ceremonie.

Het tweede stel trof ik op de gang, op leeftijd, zonder getuigen (‘ze hadden gezegd: getuigen hoeven niet’, een geval van miscommunicatie aan beide kanten, met name door de taal), timide en zenuwachtig. Na jarenlang gescheiden te zijn geweest, hertrouwden deze man en vrouw. Na overleg met collega’s en met het echtpaar, regelden we ter plekke twee getuigen van de gemeente. Opluchting en dankbaarheid overheerste bij deze mensen.

Het derde stel (partnerschap, eenvoudig dus een half uur) had net een huis gekocht en wilde hun zaken goed regelen. Ze hadden gedacht: even naar het stadhuis voor een handtekening. Toen ik ze vroeg op te staan en antwoord te geven op mijn vragen, begon de vrouw te giechelen van de zenuwen. Het moment bleek toch wat officiëler te zijn, en dat maakte indruk, zei ze na het tekenen van de aktes. 

Tot slot nog een partnerschap, het paar had een tweeling van 2,5 jaar en de grootouders hadden erop aangedrongen nu toch echt iets te regelen. Ze wilden graag trouwen met een groot feest, maar langer wachten door de huidige situatie wilden ze ook niet, dus kozen ze voor deze oplossing. Zoals velen in de afgelopen twee jaar. Een goede tussenstap.

 Een druilerige ochtend is zo relatief als je even deel mag uitmaken van een intiem moment in het leven van mensen die je niet kent.

 

Waarom zou je opbaren met graszoden?

Afgelopen jaar in november was ik nauw betrokken bij het overlijden van een dierbare vriend. Na zijn overgaan is hij thuis opgebaard met graszoden, een aantal plakken gras die we uit een grasveld hadden uitgestoken en op theebladen en oven-bakblikken hadden gelegd. Deze werden op de grond onder het bed geplaatst en een paar keer per dag besproeid met water waarin kwartsdruppels en rozemarijn badmelk zijn opgelost. Een liefdevolle handeling die mijn vriendin graag deed voor haar man, alle dagen tot aan de uitvaart. 

Waarom zou je dit nu verkiezen boven een koelplaat?
Het gaat er, kort gezegd, om waar je voor wilt kiezen: controle houden of de natuur haar gang laten gaan. 
Wil je dat het (afgelegde) lichaam toonbaar blijft voor jezelf en het bezoek, dat het 'er goed uit blijft zien', dan kun je kiezen voor een koelplaat. Het proces van ontbinding wordt dan vertraagd, bijna stopgezet, omdat het lichaam wordt bevroren.
Je kunt er ook voor kiezen om het lichaam de gelegenheid te geven in het eigen tempo te ontbinden. Daarbij kunnen graszoden dit proces ondersteunen. 
Gras werkt verkoelend want het heeft warmte nodig. Daardoor onttrekt het warmte aan de omgeving. Belangrijk is dat de ramen gesloten  blijven en de verwarming uit is.  
Bovendien zijn er geen mechanische geluiden en verstoringen voor het rustig afleggen door de ziel van het lichaam. Hieraan ligt de overtuiging ten grondslag dat het leven bij het overlijden niet ophoudt. En dat maakt dat je anders met het gestorven lichaam en de ziel van de overledenen omgaat.  
Vaak wordt er dan na het overlijden gewaakt om de ziel te ondersteunen met het rustig verlaten van het lichaam en een bedding te vormen tegen negatieve verstoringen.  (Zie daarvoor mijn blog over waken na overlijden)

Ik heb weer ervaren wat een heilzame werking er uitgaat van deze natuurlijke, ecologische en energetisch schone manier van koelen. De serene sfeer, de eerbied voor de overledene en het proces dat hij doormaakt, de vrede die voelbaar is, de stilte.  
Ik zou het iedereen gunnen.

Hulp aan daklozen

In het maandelijkse schrijfcafe in het Vreedehuis onder leiding van Miranda Scheperboer kregen we de opdracht een woordspin (associaties) te maken rond het woord 'Winter'.
We lazen in kleine groepjes onze woordspin aan elkaar. Confronterend was het voor mij toen ik iemand uit mijn groepje het woord, haar associatie 'daklozen onder de brug' hoorde zeggen. Daar had ik niet aan gedacht bij mijn woordspin, alleen maar aan mijn eigen 'bubbelwinter'. Daar schreef ik als reactie over, met de vraag:
Wat doe ik eigenlijk voor daklozen?
Heel weinig, constateerde ik, we geven een bedrag aan het Leger des Heils, en geven regelmatig iets aan de straatkrantverkopers. Dat is het.

Ik moest denken aan een van mijn zonen die bij de supermarkt in gesprek is geraakt met een dakloze man (Andrew) die voor zijn collega-daklozen soep ophaalt en dagelijks koffie en soep rondbrengt.
Hij wist te vertellen dat waar je daklozen echt mee helpt een (afgedankt) mobieltje is. Daarmee kunnen  ze toegang tot de maatschappij krijgen. Ze kunnen anderen en de gemeente bellen, hebben een mobiel nummer en kunnen daardoor gebeld worden. Deze man vertelde dat wanneer een dakloos persoon een mobiel heeft, deze soms al na twee weken niet meer dakloos is.
Hij zelf had deze ambitie nog niet, hij had een mobiel, en 'koos' voor dit leven op dit moment om anderen te kunnen helpen.

Mijn zoon vraagt nu aan zijn omgeving of ze hun oude mobieltjes aan hem willen geven zodat hij ze opgeladen aan Andrew, de helpende dakloze, kan geven.
Als je een oud mobieltje hebt, laat het me weten, dan zorg ik dat ze bij de juiste mensen komen. 

Bekijk het filmpje waarin Andrew te zien is:
https://www.omroepwest.nl/nieuws/4375528/dakloze-andrew-geeft-hulp-aan-andere-daklozen-zij-hebben-het-slechter-dan-ik

Een spontane zangkring

Iedere week ga ik een avond naar de palliatieve afdeling in een verpleeghuis, waar ik met gitaar en lier zing voor mensen die daar de laatste periode van hun leven verblijven..
Aan de tafel in de gemeenschappelijke ruimte trof ik een van de gastbewoners met een goede vriend. De vriend was aangenaam verrast dat ik kwam zingen en sprak dit meermaals uit. De verzorgende die dienst had, kwam erbij zitten.

Ik zong enkele liedjes, van Herman van Veen, van Toon Hermans. We raakten in gesprek over zingen en het verlangen om te zingen. De verzorgende gaf aan dat ze vroeger met broertjes en zusjes veel zong en daarvan zeer had genoten. Maar nu durfde ze niet meer, al heel lang niet.
Spontaan zocht ik een laagdrempelige mantra en begon deze te zingen.
Ik nodigde hen alle drie uit mee te zingen.
Na een paar keer gingen heel voorzichtig de monden open, ik hoorde zachtjes meezingen.

En daar zaten we, in een kring rond de tafel, spontaan met elkaar te zingen, elk vanuit een eigen perspectief. Een parel op de avond.
Ik vroeg me af: voor wie was ik die avond gekomen?

 

Mensen zoals jij en ik

Daar kwamen ze binnen: 20 asielzoekers uit Ter Apel, namen plaats aan de tafels in de Bethelkapel in Den Haag. Wat doe je dan? Je maakt koffie en thee en heet ze welkom. 
De mensonwaardige beelden uit Ter Apel hebben kerken ertoe aangezet actie te ondernemen en tijdelijke opvang aan te bieden. De Bethelkapel in Den Haag maakte ruimte. Er kwam een oproep en ik was blij iets concreets te kunnen doen. Een groep van twintig mannen, die elkaar niet kennen, uit verschillende windstreken. De meesten zijn jonger dan mijn zoon van 22.
Sommigen waren net in Nederland toen ze met de bus naar Den Haag vertrokken, na een voor ons niet voor te stellen geschiedenis van uit je geboorteland vluchten of vertrekken, je schuil houden, lopen en lopen en lopen, bij de grens teruggestuurd worden, mishandeld, beschimpt, het weer proberen, op een veel te volle boot die omslaat, medepassagiers zien verdrinken, doorgaan, op weg naar een beter en vredevoller leven. 

De mannen moesten bijkomen en waren blij toen wij ze hun bed wezen. Er zijn twee slaapzalen ingericht met stapelbedden. Een rugzak of tas de enige bagage en er werd al snel gevraagd of er kleren waren. Vier dagen later was ik er weer en wat me opviel was dat veel jonge mannen er zo anders uitzagen: een opener blik, een lach, een vrolijke groet. Dat is wat gastvrijheid en verzorging binnen een paar dagen kan doen: een gevoel van ontspanning waardoor je weer kunt 'ademen'.

In de crisisopvang moeten ze het met elkaar zien te 'rooien'. En ieder doet dat op eigen wijze. Ze houden met elkaar de toiletten, douches en keuken schoon, sommigen koken graag, sommigen zijn veel in de ‘huiskamer’ en ook zijn er mannen die veel op bed liggen met hun mobiel. Er wordt wat taalles gegeven, ze gaan op stap met een vrijwilliger en in het gebouw is altijd minstens 1 vrijwilliger aanwezig voor vragen of wat zich aandient.

En ik, ik heb ze in m'n hart gesloten, deze mannen uit een andere cultuur, met andere gewoontes, en tegelijkertijd mensen zoals jij en ik: met familie en met vrienden, met een vader en een moeder, met dromen en met een vriendelijke lach als je elkaar aankijkt. 
Er wordt in het maatschappelijk debat een groot verschil gemaakt tussen een politieke vluchteling of een economische vluchteling. Ik begrijp dat. En tegelijkertijd zie ik allemaal mannen die met kracht en moed vanuit een uitzichtloze situatie naar een betere toekomst willen gaan. Dit zijn mannen met dromen en durf. Laten we daar gebruik van maken.

Hoe moet dat nu verder, vraag ik me natuurlijk ook af. Zoveel vragen, waarop ik ook geen sluitend antwoord heb.
Wat ik wel weet, is dat iedere vluchteling, iedere asielzoeker een mens is, als jij en ik, en een respectvolle bejegening verdient.

Tv beelden van deze plek: https://kro-ncrv.nl/ik-wil-een-ander-gezicht-aan-de-gastvrijheid-van-nederland-geven