Afscheid van de maandelijkse Rode tent

Afgelopen dinsdagavond was de laatste Rode tent in deze maandelijkse vorm, samen met Caroline de Boer. We hebben teruggeblikt op de afgelopen jaren, waarbij ik heb verteld over het ontstaan en de veranderingen. We hebben de vele vrouwen die zich hebben kunnen laven in de Rode tent, in onze herinnering langs laten komen; sommigen kwamen één keer, anderen heel frequent. Wat een lange rij, wat een dierbare vrouwen, wat een rijkdom.

Deze rode tent kent een lange geschiedenis, in verschillende vormen, op verschillende locaties en met verschillende vrouwen. 
Nadat ik met Yvonne Versteeg het boek ‘Hoera ik ben ongesteld, help ze wordt volwassen’  had uitgebracht, over het vieren van de eerste menstruatie, zijn we gestart met een kleine vrouwencirkel geïnspireerd op de maanhut vanuit de Indiaanse tradities. Met nieuwe maan, wanneer de vrouwen menstrueerden, trokken ze zich terug in de ‘moonlodge’ voor reiniging, rust en verbinding met elkaar. Hun dromen in deze periode van enkele dagen waren richtingwijzers voor de visie en besluiten van hun stam.

Toen ik een tipi had aangeschaft die in het dorpje Monster een plek kreeg bij de Cultuurschuur, ging deze ‘maanhut’ over in een vrouwencirkel rond het vuur, waar vrouwen welkom waren te komen delen, uitrusten, zingen en niets te hoeven.

In die jaren schoten de Rode tenten in Nederland als paddenstoelen uit de grond. De rode tent is gebaseerd op het gelijknamige boek, geschreven door Anita Diamant, waarin beschreven wordt dat vrouwen in het midden oosten bij nieuwe maan samen kwamen in de rode tent om hun maandelijkse stonde met elkaar te beleven, uit te rusten, elkaar verhalen vertellend, terwijl ze verzorgd werden door de vrouwen die niet meer menstrueerden. Prachtig boek!

En organisch verschoof de locatie naar de meditatieruimte op mijn eigen woonplek en veranderde de naam ‘vrouwencirkel’ in die van ‘Rode tent’.

Een jaar later haakte Caroline de Boer aan om de tent samen te hoeden. 
Zo hadden we hoe dan ook een fijne avond, en konden we de taken wat verdelen. 
Drie jaar hebben we iedere maand een Rode tent samenzijn gefaciliteerd en hebben er vele verhalen, ervaringen, gesprekken en stiltes plaatsgevonden. Vooral dat laatste was spannend en o zo heilzaam. Met een groep vrouwen in stilte bij elkaar zitten, een minuut is dan best lang, laat staan vijf minuten. En vanuit de stilte ontstonden de mooiste gesprekken. 
Er is veel gelachen, tranen hebben gevloeid, zachte ogen hebben elkaar getroost, handen zijn gezegend met olie, we droegen en werden gedragen door elkaar.
Gezongen hebben we ook, begeleid door mijn gitaar, vrouwenliederen over delen en helen.

En nu is deze vorm in deze frequentie tot een eind gekomen. Het is goed zo. 
Er mag weer ruimte voor iets nieuws. 
Misschien organiseer ik af en toe een rode tent met thema, maar dat staat nog niet vast. 
Ik beweeg mee met de stroom die het leven van ons vraagt.

Dank aan jou Yvonne Versteeg voor de eerste maanhut samen die jij opperde. 
Dank aan jou Caroline de Boer voor de laatste Rode tent samen. 
Wat een groei heeft er in die jaren plaatsgevonden in mij. 
Dank aan jullie vele vrouwen die mij (en hopelijk elkaar) hebben verrijkt door jullie ervaringen te delen op een veilige plek waar we konden leren van en aan elkaar over ‘zusterschap’, delen en oordeelloos luisteren. 

De kringloop van leven, dood en geboorte

 De afgelopen twee weken heb ik een bijzonder cursus gevolgd met als titel:
Wat is de verbinding tussen de ontwikkeling van de aarde en de mens?
Twee weken kunstzinnige ontwikkeling geleid door Bea van der Steen, een 79 jarige bevlogen kunstenares en docent.
De eerste week hebben we getekend met oost-indische inkt en hebben we de platonische lichamen geboetseerd.
De tweede week hebben we 'gesluierd' aan de hand van oefeningen door Liane Collot d' Herbois. Deze kunstenares heeft tijdens haar leven vele prachtige schilderijen gemaakt.
Ik mocht proeven aan deze moeilijke techniek.  Met sluieren heb je geen vooropgezet plan maar laat je naar je toe komen wat het beeld je wil vertellen, en verschijnen eventuele figuren/wezens bijna 'vanzelf'. 'Zeven sluiers vooruitdenken' was een van de opdrachten die we kregen, naast vele andere aanwijzingen.

Bea van der Steen gaf niet zomaar schilderles, ze vervlocht haar spirituele zienswijze (geinspireerd door de antroposofie) in de uitleg en de oefeningen die we kregen, met een doordachte opbouw.
We maakten een reis door de kosmos, vanuit de kosmos naar de aarde, de elementen, de mens, vanwaar we weer de cirkel naar de kosmos maakten. Zo ontstond een kringloop van leven en dood, die ze in een lezing die week nog eens uit de doeken deed in woord en beeld.

Afgelopen maandag was in mijn meditatieruimte de laatste bijeenkomst van de workshop 'je voorbereiden op je eigen sterven'. Hier nam ik in meditatieve beelden, gedichten van Jaap van der Weg, de mensen mee op een weg na het overlijden, door de kosmos. Een vanzelfsprekende parallel met en verdieping van de cursusinhoud toonde zich aan me.

Toen we erna spraken over waken na overlijden, en hoe natuurlijk de ene overgang in de ander kan overgaan, werd het beeld van de kringloop me nog duidelijker. De natuur is ons grote voorbeeld, niets gaat verloren, alles transformeert in een andere vorm, een andere hoedanigheid. Zelfs de liefde blijft niet hetzelfde maar transformeert, omdat je met liefde die je ervaren hebt, zelf weer volgende stappen zet in je leven, in contacten met anderen, op je eigen unieke wijze.

Soms kan een inzicht ineens een laag dieper komen, 'landen' in jezelf. Dat stemt me dankbaar.
Niets is toeval, het is me toegevallen.

Tonglen

Nu ik een workshop over je voorbereiden op sterven en de dood aan het voorbereiden ben, lees ik van alles, en in boeken over het Boeddhisme (voor zover je nog over Het Boeddhisme kan en mag spreken)  staat een mooie oefening die ik met je wil delen: Tonglen.

Het is een oefening waarbij je de pijn en het lijden van jezelf en erna van anderen in je hart opneemt en in jezelf transformeert tot liefde, gemoedsrust en welzijn en dit weer naar anderen stuurt. de ademhaling is het middel waarmee je dit doet.  Voorwaarde voor het uitoefenen van Tonglen is dat je mededogen in jezelf kunt opwekken.
En mooier verwoord in het Tibetaanse boek van leven en sterven:

'In de beoefening van Tonglen nemen wij, door de kracht van mededogen, alle verschillende mentale en fysieke vormen van lijden van alle wezens op ons: hun angst, frustratie, pijn, boosheid, schuldgevoel, bitterheid, twijfel en woede en geven we, door de kracht van liefde, al ons geluk en welzijn, al onze gemoedsrust, geneeskracht en vervulling.'

Er staan een aantal beschreven in dit boek (pag 183 ev).

Hier volgt een verkorte versie van de opbouw van Tonglen:

1. Ga rustig zitten, breng je geest thuis. Mediteer op mededogen. Roep de aanwezigheid op van alle boeddha’s, bodhisattva’s en verlichte wezens en vraag hun inspiratie en zegen opdat mededogen geboren mag worden in je hart.

2. Neem iemand in gedachten van wie je veel houdt, die lijdt. Visualiseer hem in de ruimte voor je. Stel je elk aspect van de pijn en ellende zo levendig en duidelijk mogelijk voor. Wanneer je voelt dat je hart zich vol mededogen opent voor hem, stel je je voor dat al zijn lijden zich tegelijkertijd manifesteert en samenbalt in een grote massa hete, zwarte, smerige rook.

 3.Terwijl je inademt, visualiseer je dat deze massa zwarte rook oplost in je hart, in de kern van je zelfzucht. Daar vernietigt zij volledig alle sporen van het koesteren van een zelf en daarmee wordt al je negatief karma gezuiverd.

4. Stel je nu voor dat je zelfzucht vernietigd is, zodat het hart van je verlichte geest volledig vrijkomt. Dan, terwijl je uitademt, stuur je stralen van schitterend, verkoelend licht van vrede, vreugde en geluk uit naar je vriend die pijn lijdt, en zuivert daarmee al zijn negatief karma.  Echt mededogen is het wensvervullend juweel omdat het de kracht heeft om ieder dat te geven wat hij het meest nodig heeft, en zo lijden te verlichten.

5. Op het moment dat het licht van jouw Bodhicitta uitstraalt en je lijdende vriend raakt, is het essentieel dat je er vast van overtuigd bent dat al zijn negatief karma gezuiverd is, en dat je een blijvende vreugde voelt over het feit dat hij volledig bevrijd is van pijn en lijden. Vervolg rustig de beoefening, door in- en uit te ademen.

Zo kan je de kring uitbreiden. Ook naar mensen met wie je moeite hebt bijvoorbeeld.
Tot je in staat bent het lijden van alle wezens op je te nemen, en hun karma te zuiveren, en hun al je geluk, vreugde en gemoedsrust te geven.

Zo kun je ook tonglen voor een stervende doen. 
Bij punt 3 stel je dan het lijden en de angst van de stervende voor die zich samenballen. 

Een prachtige manier om je wereld en je mededogen steeds groter te maken. De ene dag gaat dat makkelijker dan de andere dag, maar daarom is het ook een oefening.
Tonglen oefenen heeft geen eindpunt, de oefening zelf is het doel.

Zes veel voorkomende reacties op het sterven en de dood

Joan Halifax is een Zen boeddhist met jarenlange ervaring in hospices in de Verenigde Staten. Ze schrijft boeken en geeft lezingen en retraites. 
Een van haar boeken draagt de titel: ‘ Als sterven dichtbij komt’, en ditzelfde boek is ook verschenen als:  ‘De laatste woorden van liefde’. 
In dit boek beschrijft ze veel eigen ervaringen met stervende mensen en ieder hoofdstuk sluit ze af met een meditatie.
Op liefdevolle toon benoemt ze alle soorten reacties en emoties die mensen kunnen hebben, zonder oordeel of afwijzing. Ze beoefent acceptatie tot de uiterste consequentie. 
Veel raakt me in dit boek.

Wat ik met je wil delen is haar wijze blik op reacties van mensen op het sterven en de dood, omdat deze reacties herkenbaar zijn en ik zelf de neiging kan hebben sommige reacties te veroordelen. 
Iedere manier van omgaan met de dood weet Joan Halifax positief te (kunnen) duiden, wat tot gevolg heeft dat mijn gedachten hierover lichter voelen. Elke manier heeft namelijk ook een positieve kant. 
Er is, zegt ze, geen ‘ verkeerde’  manier van sterven en het is mogelijk zelfs in de meest moeilijke omstandigheden met een gevoel van bevrijding te sterven.

Angst voor de dood 
Angst (voor pijn, de behandeling, verlies van alles dat ons lief is) kan een enorm obstakel zijn, maar ook een bondgenoot. Angst kan ons laten inzien wat werkelijk van belang is en ons dwingen prioriteiten te stellen. Aandacht schenken aan angst kan de vaste, benauwende greep van de angst veranderen in een open hand en hart. Door de moed te hebben de angst in de ogen te zien, kan deze een poort openen waardoor de dood werkelijk doorleefd wordt.

 Ontkenning van de dood 
We hebben de neiging om het ontkennen van de dood als een ongezonde manier van omgaan met de situatie, ja zelfs bijna als een ziekte te beschouwen. Maar als de dood dichtbij komt, weten we gewoon niet wanneer het ook een positieve of helende functie kan hebben. 
Diep van binnen weten we allemaal dat we zullen sterven. Als we door in de ontkenning te blijven de geest van hoop en wijsheid willen wekken, moeten we dit zelf weten. Het kan in sommige situaties een grote hulp zijn en vrede in ons leven brengen.

Verdriet over de dood 
Verdriet over het verlies van een leven kan immens en overweldigend zijn en voor de mensen om een stervende heen moeilijk te dragen. Als we de stervende de mogelijkheid ontnemen om zijn verdriet te uiten door veel te troosten of af te leiden, ontnemen we hem ook een deel van zijn leven dat misschien nog niet aan bod is gekomen. Zeker bij mensen die altijd optimistisch zijn kan het een groot geschenk zijn bij hun verdriet te blijven zonder te troosten of iets te doen. Zo kan de stervende zich openen  voor een dieper mededogen en kan verdriet de gids worden naar de dood.

Trotseren van de dood 
Sommige mensen zijn vol strijdlust en grijpen alles aan om hun leven te verlengen. Ze willen alles uit het leven halen en zijn nog niet klaar met hun bijdrage aan de wereld. Dat kan inspirerend zijn maar evengoed angstaanjagend. Als je de onontkoombaarheid van de dood accepteert en alles uit het leven wil halen wat nog mogelijk is, kan je bij wijzen van spreken werken tot je er dood bij neervalt, en daar geheel voor gekozen hebben.

Acceptatie van de dood 
Mensen die de dood volledig accepteren en zich terugtrekken, kunnen soms door familie ‘teruggehaald’  worden en dan teleurgesteld zijn omdat ze niet op hun eigen voorwaarden konden sterven. Sterven en acceptatie van de dood vragen om een diep aandachtige geesteshouding en het fundamentele vermogen om dat wat het moment brengt te omarmen, dus ook redding uit de dood.

Bevrijding van de dood 
Grote leraren zijn niet de enigen die verlicht sterven.  
Verzoening met de waarheid van vergankelijkheid is een van de belangrijkste manieren om onze houding tegenover sterven en de dood te transformeren. Wanneer we ons realiseren dat we alles wat we koesteren ooit zullen verliezen, worden we minder bang voor de dood.  
Iemand die vrij is van angst weet dat lijden, geboorte en dood niet bestaan op het diepste realisatieniveau. Alle verschijningsvormen zijn voortdurend onderhevig aan verandering, op een bepaalde manier zijn wij nooit geboren en zullen wij nooit sterven. Wanneer wij onze ware natuur realiseren, kunnen we angst, ontkenning, verdriet, opstandigheid en acceptatie achter ons laten en de stap naar ware bevrijding zetten. Dat is de beoefening die kan leiden tot realisatie op het moment van de dood.

Ziehier in een notendop een schat aan wijsheid. 
Mij helpt het om iedere manier te accepteren, omdat het voor die persoon kennelijk iets oplevert. Het hoeft niet jouw manier te zijn, maar als het oordeel er af gehaald kan worden, is er veel ruimte voor gesprek, onderzoek en verwondering. 

Zingen in de duinen

Toen ik na mijn schouderoperatie weer gitaar kon spelen, was het inmiddels niet meer mogelijk met 'mijn'  wekelijkse mantra groepen binnen te zingen.
Ik besloot om in de duinen te gaan zingen, op een redelijke beschutte plek.
Het zingen te midden van de elementen geeft een extra dimensie, die soms ook kan storen, maar veel vaker bijdraagt.
De wind die hoorbaar door de bomen fluistert, spreekt of buldert.
Het vuur dat zich soms niet en soms uitbundig laat zien en voelen.
De aarde waar we letterlijk onze voeten op hebben staan en die ons altijd draagt en haar kleurenpracht toont in deze zomertijd.
Het water, dat ons soms in de vorm van miezer bezoekt, en vooral te ervaren is door het besef van de zee vlakbij.
Soms begint een deelneemster spontaan te dansen. Doordat we veel meer ruimte hebben, kunnen we zingend rondlopen als we willen.

Het besef dat er niet vaak rechtstreeks voor de natuur wordt gezongen, maakt het betekenisvoller op deze plek te zingen.
Laatst cirkelde er een aantal keer een buizerd bij ons in de buurt, alsof hij wilde zeggen dat hij 't mooi vond.

We weten zoveel niet. Wat we wel weten is dat zingen helend werkt, voor mensen en natuur, en dat we altijd moeten blijven zingen, juist in moeilijke tijden.

Je bent welkom in de duinen, voor data zie de agenda op mijn website.

Hier een link naar een mooi elementenlied, verbonden met ons lichaam:   https://www.youtube.com/watch?v=FNsLy9XCsIY

Waken na overlijden, een pleidooi

Waken na overlijden

In vroeger tijden was het waken bij overledenen onderdeel van het leven, waardoor de dood als een natuurlijk deel van het leven werd ervaren. De overledenen bleven in de woning en er kwamen veel bezoekers. Er was sprake van een gefaseerde periode van rouw die zichtbaar en herkenbaar was voor de hele gemeenschap.

Langzaam aan is het waken na overlijden in onbruik is geraakt door de komst van mortuaria en het weghalen van de dood uit het dagelijks leven, door alles over te laten aan uitvaartbedrijven.

Dat is jammer, want waken na het overlijden is een mooi gebruik dat nabestaanden en de overledene goed kan doen.

Waarom zou je waken?

Voor jezelf:

De periode tussen overlijden en uitvaart wordt vaak als een drukke tijd ervaren door alles dat geregeld moet worden. Als je ruimte kunt vinden om in stilte bij je overleden dierbare te zijn, kan dit je rust geven, inzicht, verstilling, verdieping en verbinding. Het zijn bijzondere en unieke dagen waarin je samen met de overledene kunt zijn voordat het lichaam aan de aarde of het vuur wordt toevertrouwd.

Wanneer je met meer mensen waakt, kan deze gemeenschappelijke beleving en nog vrij ongebruikelijke ervaring de onderlinge band versterken.

Voor de overledene:

Een heel kort antwoord hierop is lastig te geven want om het waarom te begrijpen zou je je  moeten verdiepen in de visies die hieraan ten grondslag liggen. Er wordt in deze visies vanuit gegaan dat het leven niet stopt na het overlijden.

Vanuit deze visies is de periode tussen sterven en de uitvaart belangrijk voor de overledene en moet het lichaam zoveel mogelijk met rust worden gelaten. Het proces van sterven en de overgang van de aarde naar de geestelijke wereld gaat in fasen.

Na de dood raakt het menselijk lichaam geleidelijk aan als het ware ‘onbewoond’. De levenskrachten van de overledene (levenslichaam, de ziel en onze individualiteit) hebben tijd nodig om los te komen, ongeveer een dag of drie. In die periode vindt een eerste terugblik plaats op het leven, dat zojuist is afgesloten, het zogenoemde levenstableau. Voor dit proces dat ongeveer drie dagen duurt, heeft de overledene  alle kracht nodig. Het waken ondersteunt dit proces. Daarom is de sfeer, de stemming tijdens het waken belangrijk: zo zuiver mogelijk, er wordt zacht gesproken, zonder overbodige spullen, met zacht kaarslicht dat geen schaduwen werpt op het hoofd van de overledene.

Wat doe je praktisch als waker?

Bij het betreden van de opbaringsruimte ga je een drempel over, je betreedt heilige grond.

De overledene ligt opgebaard in een mand/kist/baar of op het eigen bed. 

Er staan kaarsen, die je aansteekt als je komt en uitblaast bij weggaan.

Als er wordt opgebaard met graszoden besproei je met een plantenspuit de graszoden bij het komen en het weggaan (zie opbaren met graszoden).

Je kan een bakje met rozemarijn badmelk neerzetten.

Hoe ondersteun je het proces?

Als waker (liefst met meer) schep je als het ware een beschermende ruimte  van liefde en warmte waarbinnen de overledene zich bezig kan houden met diens levenstableau. Je bent dus als het ware hoeder van diens loslaatproces. Dit kan een enorme kracht voor de overgegane betekenen.

Door de omhulling met rozemarijn en bergkristal help je de zuivering, het inzicht, het overzicht, het loslaten en de bescherming tegen invloeden van buitenaf. Rozemarijntakjes werden in het oude Egypte op de graftombes van de farao’s gelegd om hen te helpen hun vroegere leven te herinneren.

Je brengt dus niet zozeer jezelf in de ruimte met je eigen dingen, je dient het proces liefdevol en je bent met je bewustzijn bij de overledene.

Dit kan door:

Het lezen van spirituele teksten die voor jou betekenis hebben.

Het lezen van spirituele teksten waar de overledene verbinding mee had.

Het maken of zingen van zachte muziek.

Kleuren of tekenen met zachte potloden

In rust en stilte zijn, bidden (Onze Vader), mediteren, herinneren, een koepel van omhulling en vrede visualiseren.

Tijden

De nachten zijn de momenten waarop er weinig bewustzijn vanuit de levenden bij de overledenen is, dus deze tijden zijn zeer helpend.

Zijn er minder mensen, dan zijn de tijdstippen van waken met name rond de zonsopkomst en zonsondergang van belang, evenals rond het middernachtelijk uur. De overgegane heeft dan de meeste moeite van verstoringen. In zieken- en verpleeghuizen blijken dat ook vaak de uren met de meeste onrust te zijn.

Bronnen:

Charon uitvaartbegeleiding

De wereld van de gestorvenen door Rudolf Steiner

Omgaan met gestorvenen door Hans Stolp en Margarete van den Brink

https://www.wederzijds-stervenscultuur.nl/advies/de-opbaring-en-het-waken/

http://www.landelijkexpertisecentrumsterven.nl/inspiratie/de-praktijk-van-waken/

Operatie en update

Het is er dan toch van gekomen, maandag 16 maart ben ik geopereerd aan mijn schouder, nog steeds als gevolg van de val van een kameel in oktober.
Het is een hele weg geweest om erachter te komen wat er aan de hand was.
Mijn huisarts vond een foto niet nodig en ik ben daar aanvankelijk in meegegaan, vertrouwend op zijn diagnose. Het werd van kwaad tot erger, omdat de fysiotherapeut een behandeling gaf op grond van deze diagnose. En de huisarts boos werd toen ik half december om een foto vroeg.
Uiteindelijk bleek er een forse scheur in de pees te zitten.

Wat is duidelijkheid toch fijn.
En wat een les om trouw te zijn en te blijven aan wat je eigen lichaam aangeeft, ook al zeggen anderen iets anders.

De afgelopen 6 weken heb ik mijn arm in een sling gehad om de schouder te immobiliseren, zodat er geen risico op losgaan van de pees van het bot zou zijn.
Vanaf nu mag ik iedere dag de sling af, te beginnen met een uur en dat langzaam opbouwen.
Ik heb oefeningen gekregen om mee te starten, alles onder de pijngrens.
Het hele proces gaat een jaar duren waarbij ik een half jaar lang met mijn rechterarm niet meer dan een halve kilo mag tillen.
Het is een grote oefening in geduld, vertrouwen en overgave aan wat is.

Heel bijzonder voor mij dat deze periode precies samenviel met alle maatregelen rond het corona virus. De afzeggingen werden voor mij besloten, ik kon me terugtrekken in mezelf en mijn schouder rustig de tijd geven te helen.
Dat heb ik dan ook benut, ik heb veel gelezen, wat 'gelegpuzzeld' en korte wandelingetjes gemaakt.

Dankbaarheid overheerst, voor het tijdstip van de operatie, voor een kundige orthopeed, voor de liefdevolle verzorging thuis, voor de rust en tijd om te lezen, voor de ontluikende lente, voor alle bloemen in ons tuintje die ik heel bewust heb zien uitkomen, voor de zon die iedere dag weer scheen, voor de rust buiten, de schone lucht en de stilte op straat.

Ik realiseer me dat dit in schril contrast kan staan met totaal andere ervaringen zoals ziekte en wellicht dood.

En dan troost ik me met de gedachte dat een gevoel van dankbaarheid bijdraagt aan de positieve energie die onze wereld kan helpen genezen.

Uit alle boeken die ik heb gelezen licht ik er 1 uit: Christina, tweeling als licht geboren, geschreven door haar moeder Bernadette von Dreien.
Het gaat over een Zwitsers meisje dat (in deze tijd)  leeft vanuit een meervoudig bewustzijn. Er wordt beschreven hoe zij dit beleeft op een hele vanzelfsprekende wijze, heel fascinerend en ook hoopvol dat deze jonge mensen de aarde bewonen om hun bijdrage te leveren.
Ik werd helemaal blij van het boek. In een van de interviews op you tube zegt Christina dat we in deze periode een ‘liefdesrevolutie van de woonkamer’ in het leven moeten roepen, en roept ze op iedere avond om 21 uur te doen wat je het liefste doet, wat je blij maakt om zo een veld van vreugde te creeren als tegenwicht voor de angst die er heerst. Een heel kort stukje : https://www.youtube.com/watch?v=VHfKwyWJ0F4

Laks

Ik werd vanochtend wakker met het woord 'laks' in mijn hoofd, maar kon niet meer terughalen waarover ik had gedroomd.

Toen ik in het Jacobshospice werkte als vrijwilligster, besloot ik te kijken naar mijn wensen en verlangens aan de hand van de vraag:
Als ik op mijn sterfbed lig en terugkijk, heb ik dan spijt als ik dit niet heb gedaan?

En vervolgens probeerde ik hiernaar te handelen, hoe eng het soms ook was.
Zo heb ik op de dag van de wereldvrede een groot labyrint gemaakt dat iedereen kon komen lopen voor de vrede, begeleid door het zingen van mantra's uit de vijf grote wereldreligies.
Ik heb een tipi aangeschaft, een plek gezocht en gevonden, en drie jaar lang rituele avonden en workshops gegevens rond een vuur in het midden.
Cello-les ben ik gaan volgen toen ik 57 was.
En nog steeds is het mijn leidende vraag als er een verlangen of plan boven komt.

In het boek van Miny Potze 'In het licht van de schaduw', over omgaan met ouder worden, wordt aandacht besteed aan de niet geleefde stukken (je schaduw) die je parten kunnen spelen. En over de erkenning ervan en het verdriet erover.
Je hebt keuzes gemaakt waardoor je andere wegen afsloot. Of er stonden blokkades op je weg.
Eerlijk in jezelf onderzoeken waar bij jou die stukken zitten is een hele klus, erover te rouwen en er afscheid van te nemen.

Nu zijn er ook wensen die niet zo helder zijn en wat sluimeren. En die wellicht best nog onderzocht, aangegaan kunnen worden.
En daar komt het woord 'laks' om de hoek kijken.
Op internet vind ik als betekenis van het woord 'laks' de volgende woorden: gemakzuchtig, indolent, langzaam, lui, nalatig, onverschillig, in je comfortzone blijven.
Ben ik laks, nalatig, bang als het om mijn verlangens gaat?
Het woord 'eigenlijk' komt ook bij me op: "Eigenlijk zou ik dit willen doen, maar.....te druk, te spannend, te ver, te laat, te duur". Verzin maar verder.

Afgelopen weekend had ik het genoegen een bevlogen violist te horen, Noa Eyl.
Het was een feest naar hem te kijken en te luisteren, een virtuoos op zijn viool, van alle markten thuis, en veel contact makend met het publiek waardoor er veel betrokkenheid en verbinding was.
Wat een plezier had hij in zijn (samen)spel en wat een levendigheid kwam er in de atmosfeer. Het publiek werd meegenomen in het spel van improvisatie met de pianist.

De volgende dag ben ik hem gaan googelen, en wat blijkt: een veelbelovend klassiek violist op het conservatorium. Zijn aandacht ging echter meer uit naar jazz en volksmuziek, maar dit was toen nog niet mogelijk om te studeren op het conservatorium. Hij stopte met zijn studie en is een jaar later gestart bij een jazz violist op het conservatorium in Amsterdam. Toen bleek dat de eis was dat hij zijn klassieke werkzaamheden en manier van spelen moest stoppen, is hij ook daar gestopt en is verder gegaan met zelfstudie.
De zigeunermuziek is uiteindelijk één van zijn expertises geworden en hij is een veelgevraagd speler.

Waarom beschrijf ik dit?
Omdat dit een voorbeeld is van iemand die zijn hart heeft gevolgd en naar zijn verlangen heeft geluisterd, onderzoekend welke weg, welke docent, welke richting, en of dat resoneerde met zijn eigen verlangen..
En dat was helemaal zichtbaar en hoorbaar in zijn optreden.
Hij maakt de wereld een beetje mooier met zijn spel en zijn passie.

Het maakte mijn weggestopte, 'geen tijd enzo' verlangens wakker.
Mijn droom gaf me een zetje.
Deze week heb ik mijn eerste schilderles gehad.

En hoe zit het met jouw weg, jouw keuzes en jouw verlangens?

website van violist: http://www.noaeyl.com/

Mijn ervaring met God

'Schrijf maar over mij", hoorde ik in mezelf vanochtend vroeg in bed, toen ik nadacht over een blog.

Schrijven over God is iets dat ik niet goed durf, bang voor onbegrip, hokjesgebeuren, neerbuigendheid, uitgelachen worden.
Schrijven over God en hoe ik God ervaar is voor mij één van de meest intieme dingen die er bestaan.
En toch....ik leef dagelijks met God en heb godzijdank geen last van het woord God. God is voor mij ook niet mannelijk of vrouwelijk, het gaat daar ver aan voorbij. Wel ben ik lang op zoek geweest naar de God die resoneerde bij mijn beleving. De God waarover op de lagere school en op de zondagsschool werd gesproken begreep ik niet goed, met die strengheid en die oorlogen. Die zei ik in mijn puberteit vaarwel, waarna het grote zoeken begon.

Huub Oosterhuis verwoordde de twijfel, dominee van der Zee die ik een tijdlang bezocht op zondagochtend tot hij vertrok, gebruikte de woorden die me aanspraken.
Een tijd was ik los van God tot ik via engelen weer bij de geestelijke wereld kwam. Ik deed een opleiding tot aurahealer en - reader, en bij mij zagen de mede-cursisten vaak engelen. Ik startte een groepje naar aanleiding van het boek 'De Celestijnse belofte', waarin we experimenteerden met spirituele invullingen.
Toen verscheen het boek 'Een ongewoon gesprek met God', en sloot ik vriendschap met deze God van Liefde.
Ik startte een gespreksgroepje naar aanleiding van dit boek. En in deze periode gebeurde het.
Een keer, toen we samen waren geweest, was ik teleurgesteld over onze uitwisseling, we hadden afscheid genomen en ik had nog wat tijd over voor ik een zoon van school ging halen. Ik wandelde in Kijkduin, ik weet nog precies waar, het pad is inmiddels verdwenen, ik draaide me om en keek uit over de zee en de duinen richting Scheveningen, en ineens:

Veranderde alles om me heen en daalde er een grote deken van Liefde neer op de wereld. Deze deken kwam in alle hoeken en gaten van alle woningen, tot in de meest arme huizen.
Het was overal.
En het was alsof alleen dàt nog telde: die grote deken van Liefde die niets en niemand oversloeg.
Hoe lang het duurde? Geen idee. Langzaam loste deze sfeer/hoedanigheid/gesteldheid op en was alles weer gewoon.
En ik kon alleen maar denken: "ik heb God ervaren".

Toen ik later op de dag aan mijn kinderen vertelde over deze ervaring en dat God overal was, reageerden ze door met hun handen in de lucht te plukken waarbij ze grappend zeiden: "hee God, dag God, hallo God".

Ik kan wel zeggen dat dit de belangrijkste ervaring in mijn leven is, waarin tijd en ruimte geen rol speelden. Pim van Lommel zei me eens, toen ik hem mijn ervaring verteld had, dat hij precies dit bedoelde met een bijna dood ervaring: een ervaring van non-lokaal bewustzijn. Hoewel ik begreep wat hij bedoelde en het fijn was dat er een woord voor bestond, was 't voor mij te abstract.

Lange tijd heb ik gewenst om deze ervaring nog eens te hebben, maar inmiddels weet ik dat een dergelijke genade-ervaring eenmalig is.
Sinds die gebeurtenis, nu ongeveer 23 jaar geleden, reist deze ervaring met me mee als een wezenlijk deel van mij. Ik heb geen twijfels meer over het bestaan van God, over het bestaan van andere dimensies waar wij nog geen fractie van weten, over het bestaan van een geestelijke wereld.
Geloven is overgegaan in 'weten' zonder het beter te willen weten.
En ik durf nu te zeggen dat het cliché voor mij waar is: God is Liefde.