Wat is erger dan de dood?

In de afgelopen periode heb ik verschillende workshops rond de dood begeleid, vanuit de wens om de dood meer bespreekbaar te maken, en meer onderdeel van ons leven.

In dat kader post ik nu ook al een week of twee quotes over de dood op facebook van bekende en minder bekende mensen.

Ik denk dat je de dood het dichtst nadert als je een levensbedreigende ziekte hebt, of als een dierbare dicht bij je sterft.

De dagen na een overlijden worden vaak als dagen buiten de tijd beleefd, en kunnen heel intiem en van een grote schoonheid zijn als je voorbij het verdriet en het gemis durft te gaan. Het kan heel goed naast elkaar bestaan: de schoonheid zien en het intense verdriet voelen.

Ik vraag me  wel eens af waar mijn drive vandaan komt. 

Om dit bespreekbaar te maken.

En als ik dan ga zoeken kom ik bij het gevoel van lichtheid dat de dood ook kan geven.

In mijn workshops ervaar ik tijdens de momenten in de meditatie dat deelnemers vlak bij de dood zijn, dat er een bijzondere sfeer is, niet te beschrijven, en als ik een poging waag kom ik bij woorden als: ijl, sereen, voorbij de woorden, een stilte die zeer intens aanvoelt, zindert van energie die bijna niet aards is.

Vergelijkbaar met het gevoel dat ik in het hospice kon hebben vlak na een overlijden maar toch nog anders omdat het aardse verdriet van de ‘achterblijvers’  er bij de workshops niet is.

En als we elkaar daarna weer in ogen kijken, hebben we een bijzondere reis gemaakt met elkaar.

Hoe dicht bij de dood kun je komen?

Kun je je eigenlijk wel voorbereiden?

En hoe?

Over dit laatste zijn mooie boeken geschreven, en er zijn mooie meditaties en oefeningen die deze voorbereiding kunnen verdiepen.

Laatst heb ik een ritueel ondergaan, begeleid door Liane Lankreijer waarin ik het donker inging, mijn eigen donkerte, mijn yoni aan het woord liet ipv mijn hoofd, en op een gegeven moment vroeg ik vanuit het niets: wat is erger dan de dood?

Verraad, antwoordde Liane

Die kwam binnen.

Ervaring mee gehad in de afgelopen jaren, geworsteld, was dat erger dan de dood?

Misschien. Het wierp een ander beeld op mijn donkere tijden.

Ik vroeg het een vriendin.

Onverschilligheid, antwoordde ze.

Een ander zei: machteloosheid.

Ik zelf denk ook aan depressie.

En nu vraag ik het ook aan jou: wat is erger dan de dood?

Om te onderzoeken met elkaar.

En nog meer inzicht te krijgen (en te voelen) in leven en dood.

Ik lees graag je antwoord.