De heiligheid van het sterven

Er is veel te doen geweest over de documentaire van en over de Levenseinde kliniek, waarin drie mensen zijn gevolgd bij wie euthanasie heeft plaatsgevonden.

Bij het zien van de documentaire, open en gedurfd gemaakt, bleef ik met een onbestemd gevoel achter, dat mij dagen bezighield.

Ik ben geen fel voor- of tegenstander maar wil op iets anders wijzen.

Drie zaken worden volgens mij niet belicht die voor mij het gesprek hierover en de hele discussie over euthanasie breder zouden maken.

Als eerste: ik bespeur bij de mensen die euthanasie verzoeken nogal eens een houding van ‘recht hebben op’, en verbaas me hier hogelijk over.

Dat gevoel kreeg ik ook bij de dame op hoge leeftijd.

Als je echt niet verder wilt, het leven voor jou ‘klaar’ is, waarom stop je niet zelf met eten en drinken? Waarom moet een ander dat voor jou regelen?

Je kunt je huisarts van je voornemen op de hoogte brengen en vragen om je met het langzame afbouwen te begeleiden. Dan neem je verantwoordelijkheid voor je eigen leven.

In een  gesprek naar aanleiding van de uitzending begreep ik pas echt wat mij zo raakte aan de openlijke film opname en uitzending van het overgaan van de vrouw met dementie.

Het feit dat heel Nederland mee kon kijken naar een uitgevoerde euthanasie totdat de vrouw dood was, was gewoon onethisch, een doorgeslagen reality tv waar de artsen beter over na hadden kunnen denken.

Wat ik me realiseerde is dat er een beeld geschapen is van overlijden dat geen recht doet aan de heiligheid van dat moment en daarmee aan de persoon. Ik schrijf bewust: heiligheid.

Als je ooit een geboorte hebt mogen meemaken heb je de sfeer kunnen ervaren die je ook ervaart bij het moment van overlijden. Tijdens de geboorte komt er een mens aarde, door de dood vertrekt er een mens van de aarde.  Als je je voor deze sfeer opent worden het gewijde gebeurtenissen, inwijdingen, en is het een eer hier bij te mogen zijn, dit te mogen dienen. Een arts weet dit heel goed, zou dat heel goed moeten weten. Het overgaan van deze vrouw is van alle heiligheid en schoonheid ontdaan en kwam op mij gewelddadig over.

We zouden families die dat niet kunnen inschatten, moeten beschermen tegen dit openbaar mee laten kijken naar het meest intieme moment in hun leven. De keus om bij deze momenten een camera te laten draaien ligt bij de arts. De keus om dit uit te zenden ligt bij de programmamakers. Beide keuzes vind ik zorgwekkend.

Dat brengt me op het derde punt: wat ik mis in het gesprek zijn de beelden, ideeën en gedachten die men heeft over wat er na het sterven is. Niet als een geloof, overtuiging of waarheid maar als mogelijkheden om met open blik te onderzoeken of en wat er na het overgaan gebeurt.

We hebben het nog altijd over het mysterie van leven en dood, zaken die groter zijn dan mensen kunnen bevatten.